محاسبه گر خودکار متغیر میانجی با روش سوبل

admin سپتامبر 27, 2020 آمار و روش تحقیق, آموزشی, تجزیه و تحلیل اطلاعات, مدل سازی معادلات ساختاری, مقالات مرجع آماری ارسال دیدگاه 14,830 بازدید

محاسبه گر خودکار متغیر میانجی با روش سوبل

مطابق با تعریف بارون و کنی در سال 1986 متغیر میانجی یا mediator متغیری است که تمام یا بخشی از اثر متغیر مستقل بر وابسته را منوط به خود می کند. اشتباه دقیقا از عدم توجه به همین نکته شروع می شود. یعنی (تمام یا بخشی از اثر متغیر مستقل بر وابسته)، یعنی باید اثری بین این دو متغیر باشد که متغیر واسطه یا میانجی بتواند بخشی یا تمام آن را از خود عبور دهد. پیش از آنکه تحلیل میانجی و روش های درست آن را بیان نماییم باید گفت که نباید تاثیر غیر مستقیم را با اثر میانجی اشتباه گرفت.(مرادی و میر الماسی، 1398)

در شکل اول شاهد تاثیر غیر مستقیم و در شکل دوم شاهد وجود اثر میانجی هستیم. در حقیقت در شکل دوم شاهد مثلث معروف میانجی که شامل مسیر مستقیم c و مسیر غیر مستقیم axb هستیم و هدف از یک تحلیل میانجی درست پاسخ به این دو سوال است

M یک متغیر میانجی برای A و B نیست؟
M یک متغیر میانجی برای A و B است؟ حال اگر نقش میانجی گر داشته باشد باید دید آیا این نقش میانجی جزیی است و یا کامل

متاسفانه خیلی از محققان با خواندن مطالب قدیمی و منسوخ شده به دنبال تحلیل هایی از میانجی هستند که دیگر در ژورنال های جدید چاپ نمی شود. برای رفع این مشکل علاوه به در نظر گیری دو هدف بالا باید دو نکته بسیار مهم را در نظر گرفت.

نکته مهم اول

متغیر میانجی هر متغیری که بین زنجیره علی دو متغیر که در شکل دوم مشاهده می شود نیست. بلکه این متغیر باید این زنجیره علی را کامل و تبیین متغیر وابسته را با ابهام کمتر و واضح تر نماید. به عنوان مثال در شکل سوم می بینیم که هوش بر عملکرد درقالب یک زنجیره علی تاثیر می گذارد و این زنجیره علی را برای تبیین واریانس یا پیش بینی رفتار عملکرد را تشکیل می دهد. ما متغیری گم شده بنام اثر بخشی کار می تواند این زنجریه را تکمیل نماید و در نقش میانجی گر قرار گیرد(گسکین، 2020)

نکته مهم دوم

نکته بسیار مهم برای آنکه متغیر میانجی در یک زنجیره علی نقش میانجی را داشته باشد این است که در قالب مسیر های غیر مستقیم در حالت هات مختلف معنا و پیشینه تئوریک داشته باشد. برای فهم این مثال به عکش زیر با دقت کامل توجه کنید. می بینید که سه متغیر آموزش، خودکارامدی و عملکرد چگونه می توانند در 4 حالت متفاوت بدون آنکه مفاهیم و زنجیره های علی بی معنا شوند قابل چینش باشند(.(مرادی و میر الماسی، 1398؛ ص 150)

نکته بسیار مهم سوم.

سوال این است که اکنون چگونه می توان تحلیل میانجی را انجام داد و به طور کلی چند روش برای تحلیل میانجی وجود دارد.

دو روش اصلی بارون و کنی و بوت استرپینگ سوبل به عنوان دو روشی است که بیش از 98 درصد پژوهش های جهان با این دو روش خلاقانه تحلیل می شود. که در کلاس های آکادمی تحلیل آماری هر کدام را بنا بر نرم افزار مناسب آن آموزش داده ایم.

اما چه می توان کرد که هنوز اساتید و دانشجویانی وجود دارند که علی رغم روش های بروز شده بالا در گذشته گیر کرده اند و علی رغم اینکه سوبل روش خود را بعدا با روش بوت استرپینگ کاملا بروز کرد و ایرادات روش اولیه را برطرف نمود هنوز عده ای وجود دارند که روش قدیمی عهد تیرکمان سنگی را ترجیح می دهند. یعنی به دنبال محاسبه ZVALUE با فرمولی ضعیف برای تحلیل میانجی هستند. به هر حال ما دانشجویان خود را تنها نمی گذاریم و برای این عده که هر 40 سال یکبار خود را کمی آپدیت می کنند این روش قدیمی سوبل را در یک محاسبه گر قرار داده ایم و آن ها تنها با قرار دادن 4 مقدار این فورمول را از این محاسبه گر محاسبه نمایند. متاسفانه سایت های فارسی هم یا مطالب سایت ما را کپی می کنند و از خود خلاقیت و مطالعه ای ندارند و یا این روش پوسیده قدیمی را برای تحلیل میانجی قرار داده اند.

اطلاعات کتاب شناسی این محاسبه به نزدیک به 40 سال قبل برمی گردد و من آن را توصیه نمی کنم. اما تحت فشار برخی افراد دگم می توانید از این منبع و محاسبه گر استفاده نمایید

Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological ethodology, Vol. 13, pp. 290-312.

فرمول محاسباتی

فرمول Z سوبل به صورت زیر است:

a: ضریب رگرسیون غیراستاندارد برای مسیر A به M

b: ضریب رگرسیون غیراستاندارد برای مسیر M به B

S_{EA خطای معیار مسیر A}

S_{EBخطای معیار مسیر B}

نگران محاسبه این فرمول ها نباشید وارد این لینک شوید اکنون بر اساس مدلی که در نرم افزار های مدل سازی معادلات ساختاری کوارانس محور و یا واریانس محور اجرا نمو ده اید و از آن خروجی گرفته اید مقادیر ضریب مسیر a و b و نیز خطاهای استاندارد S_E هر مسیر را از خروجی های نرم افزار در این محاسبه گر مانند شکل زیرقرار دهید تا مقدار Z VALUE سوبل برای شما محاسبه گردد. اکنون اگر مقدار آن خارج از بازه بحرانی باشد فرض H0 رد و H1 پذیرفته می شود و اثر تعدیلی تایید می شود.

لینکمحاسبه خودکار مقدار ZVALUE در آزمون سوبل

خواندن مقالات مهم زیر به شما توصیه می شود

فیلم آموزش تصویری سرچ با استراتژی علمی به همراه آموزش publish or perish

آموزش تحلیل متغیر میانجی در مدل(سوبل بوت استرپینگ)