جامعه و نمونه آماری تحقیق

جامعه و نمونه آماری تحقیق

از جامعه تعاريف متعددي به عمل آمده است كه به طور عمده به اين شرح اند:

گروهي از افراد كه يك يا چند صفت مشترك دارند و اين صفت يا صفات، مورد توجه محقق مي باشند (طالقاني، 24 ). جامعه ممكن است همه افراد، يك نوع خاص و يا عده محدودتري از همان گروه را شامل شود.

«تمامي گروه و افرادي كه جهت تحقيق، مناسب تشخيص داده شده اند. « با اين تعريف، جامعه، پسوند »آماري « گرفته است. عده اي براي »جامعه ي آماري «، تعريف خاص تري به اين شرح ارائه داده اند:

 جامعه اي كه اعضاي آن، كميت هاي مربوط به اندازه ي يك صفت در افراد يك جامعه است.جامعه در تحقيق: مجموعه اجزائي كه داراي حداقل يك صفت يا ويژگي مشترك باشند (پاشاشريف ، 19 ).

جامعه را مي توان براساس معيارهاي مختلفي دسته بندي نمود كه ذيلاً به برخي از آنها اشاره مي گردد:

1. براساس موضوع كه در آن جامعه نوع خود را مشخص مي كند، مانند جامعه انساني، جامعه گياهي و…
2. براساس تعداد اعضاي تشكيل دهنده، كه يا محدود است(مي توانيم تعداد اعضا يا عناصر تشكيل دهنده را مشخص و معين كنيم) و يا نا محدود است ( تعداد اعضا يا عناصر تشكيل دهنده آن مشخص نيست، مثل درختان يك جنگل). در تحقيقات، به طور معمول سعي مي شود كه جامعه ي محدود را مورد مطالعه قرار دهند.
3. طبقه بندي جامعه براساس تعميم كه داراي سه نوع است:

الف) جامعه مورد نظر: جامعه اي است متشكل از همه اعضاي واقعي یا  فرضي كه علاقه مند هستيم يافته هاي پژوهش را به آنها تعميم دهيم. كه به آن جامعه ي هدف نيز مي گويند (Target population)

ب) جامعه مورد مطالعه: جامعه اي است كه با استفاده از يك قيد از جامعه مورد نظر به دست مي آيد و در عمل زير پوشش بررسي قرار مي گيرد. اين نوع، براي مواردي است كه نمي توانيم نتايج را به همه افراد جامعه تعميم دهيم. به اين جامعه، جامعه ي مورد بررسي نيز مي گويند(Survey populalion)

ج) مطالعه را مي توان با همه ي اعضاء و يا بخشي از اعضاي جامعه مورد نظر يا جامعه مورد مطالعه به عمل آورد. بخشي از اعضاء را يا به طريق در دسترس و يا به روش نمونه گيري علمي مي توان انتخاب كرد. در طريق اول، جامعه در دسترس و در طريق دوم جامعه نمونه خوانده مي شود. نمودار زير مطلب را روشن تر مي نمایند.

– جامعه در دسترس: به جامعه اي گفته مي شود كه محقق، افراد آن را فقط به خاطر سهولت دسترسي، بدون رعايت اصول نمونه گيري علمي، براي مطالعه انت خاب مي كند.

– جامعه نمونه: چون شرح اين نوع جامعه مفصل مي باشد و كاربرد زياد دارد، آن را تحت عنوان »نمونه « در ادامه مورد شناخت قرار مي دهيم(ظهوری، 1387)

نمونه

ممكن است جامعه ي آماري از نظر تعداد افراد يا مواردي كه بايد مشاهده شود، بزرگ يا كوچك باشد . اگر بخواهيم تحقيقي در جامعه اساتيد دانشگاه پيام نور قائم شهر ان جام دهيم، سروكار ما با يك جامعه ي كوچك است كه ممكن است از 50 تا 70 نفر تجاوز نكند

. بديهي است كه اطلاعات مورد نياز درباره ي هر يك از اعضاي اين جامعه را در كوتاه مدت مي توان به دست آورد. بعضي جامعه هاي آماري از نظر تعداد و پراكندگي بسيار بزرگ و گسترده اند، مانند جامعه دانشجويان پيام نور كشور. جمع آوري اطلاعات مورد نياز تحقيق درباره ي فرد فرد اعضاي چنين جامعه اي، پرزحمت و وقت گير است و به هزاران محقق، صرف ميليون ها ريال اعتبار و صدها هزار ساعت كار نياز دارد . به علاوه، پراكندگي افراد در سطح وسيعي از مناطق جغرافيايي، امكان دسترسي به افراد جامعه را دشوار و گاه ناممكن مي سازد.

براي صرفه جويي در نيروي انساني، هزينه و وقت و رعايت ساير ملاحظات اجرايي، به جاي مطالعه در مورد تمام افراد جامعه مي توان نمونه اي از افراد جامعه را انتخاب و مورد تحقيق قرار داد. نمونه، معمولاً گروهي از افراد جامعه است كه معرف آن جامعه بوده و كم و بيش ويژگي هاي افراد جامعه را داراست. از راه مشاهده و تجزيه و تحليل اطلاعات مربوط به نمونه، مي توان براساس اصول و قواعد معيني، مشخصات جامعه را استنباط كرد. اندازه هاي به دست آمده درباره ي صفات و متغيرهاي نمونه را شاخص آماري  و اندازه هايي را كه از روي شاخص آماري نمونه، درباره ي جامعه استنباط يا برآورد مي شود پارامتر  مي نامند.

تعريف نمونه: زير مجموعه اي است از جامعه، كه اعضاي آن را بخشي از افراد جامعه ي اصلي تشكيل مي دهند. يا در مفهوم وسيع، نمونه عبارت است از »مجموعه اي از نشانه ها كه از يك قسمت يا يك گروه از جامعه ي بزرگتر انتخاب شده است،

به طوري كه صفات اعضاي اين مجموعه، معرف کیفیات و ويژگي هاي جامعه ي بزرگتر باشد «. نمونه، اطلاعاتي را ارائه مي كند كه براساس آن مي توان در مورد خصوصيات جامعه قضاوت كرد؛ به عبارت ديگر، از طريق مطالعه ي نمونه و پيدا كردن خصوصيات و روابط پديده ها و تعميم آن، مي توان خصوصيات و روابط پديده ها را در جامعه پيدا نمود.

براي اينكه بتوان نتايج به دست آمده از نمونه را به جامعه تعميم داد، بايد دو شرط زير جمع باشد:

الف) اندازه و حجم نمونه براساس منطق و فرمول هاي آماري به دست آيد.

ب) روش انتخاب افراد نمونه از بين افراد جامعه، با رعايت موازين علمي باشد(ظهوري، 1378 ، 100 ).

در معناي كلي، هر جزء يا نسبتي از جامعه را مي توان نمونه خواند، خواه معرف باشد، خواه نباشد و به هر روشي كه انتخاب شده باشد. مقص ود آن است كه معرف بودن يا روش انتخاب نمونه، از مفاهيم ضمني تعريف نمونه نيست 1. اما در معناي مصطلح و متداول واژه، نمونه به بخشي از جامعه گفته مي شود كه معرف يا نماينده ي آن جامعه باشد، در انتخاب هرگونه نمونه معمولاً مايليم بخشي از جامعه را به منظور پژوهش برگزينيم كه همه ي ويژگي هاي خاص جامعه، خصوصا ويژگي هايي كه از لحاظ موضوع پژوهش مهم است را به تناسب داشته باشد. گروه نمونه، مجم وعه اي از واحدهاي نمونه برداري است كه از چارچوب استخراج مي شود، داده هاي آ زمايش از روي عناصر آن به دست مي آيد و براي توصيف جامعه يا استنباط درباره جامعه به كار مي رود. انتخاب يك گروه نمونه ي معرف، با كمترين خطا و كمترين هزينه، هنر نمونه گيري به شمار مي آيد.