تحلیل سوالات چند پاسخی

تحلیل سوالات چند پاسخی

در دوره های  spss آکادمی تحلیل آماری ایران همه محققین عزیز با روش کد گذاری طیف هایی مثل طیف لیکرت و ورود داده های خود در نرم افزار آشنا شدند. اگر به خاطر داشته باشند مثلا طیف لیکرت را از گزینه خیلی مخالفم تا گزینه خیلی موافقم کد 1 تا 5 می دادیم و بعد با توجه به پاسخ اعضای نمونه تحقیق به پرسش ها، ما کد آن ها را وارد نرم افزار می کردیم. مثلا اگر کسی برای سوال 1 گزینه نظری ندارم را انتخاب میکرد عدد 3 و یا اگر خیلی مخالفم را انتخاب میکرد عدد 1 را وارد میکردیم. در نهایت مسئله پیچیده ای نبود و همه عزیزان به سادگی این کار را انجام می دادند.

اما احتمالا بسیاری از ما با سوالاتی مواجه شده ایم که شخص تنها یک گزینه را انتخاب نمیکند بلکه اجازه دارد بیش از یک گزینه را برگزیند. مثلا چند روز پیش که برای سرویس خودروی خود به نمایندگی رفته بودم. در آن جا پرسشنامه ای جهت سنجش رضایت مشتریان خود به من ارائه شد. در این پرسشنامه سوالاتی وجود داشت که شخص بجای یک گزینه میتوانست بیش از یک گزینه را انتخاب کند. احساس کردم که سریعا جهت کمک به عزیزان مطلبی پیرامون نحوه ورود داده های این چنینی در نرم افزار روی سایت قرار دهم.

 

به طور کلی برای تحلیل سوالات چند پاسخی دو راه بیشتر نداریم:

 

1. روش انتخاب تک گزینه: در این روش تنها اولویت اول پاسخ گویان را برمیداریم و با بقیه ی اطلاعات کاری نداریم و از آن ها چشم پوشی می کنیم. البته این روش بسته به تحقیق اختیاری است و مشکل بزرگ آن دور ریختن بقیه ی اطلاعات است.

مثلا یکی از سوالات اینگونه بود:

 

سوال: دلیل خرید این خودرو چه بوده است(میتوانید بیش از یک گزینه را انتخاب نمایید)

الف)زیبایی خودرو    ب)کیفیت خودرو   ج)برند خودرو         د)خدمات پس از فروش   ه)قیمت خودرو

 

خوب اگر بخواهیم از روش تک پاسخی استفاده کنیم باید تنها اولویت اول افراد را وارد spss  کرده و بقیه اطلاعات را دور بریزیم. این روش اصلا توصیه نمی شود.

 

2. روش انتخاب چند پاسخ

در این روش ما میتوانیم به صورت همزمان تمام پاسخ ها را وارد نرم افزار کرده و مورد تحلیل قرار دهیم و بدین ترتیب هیچ گونه از اطلاعات پاسخ دهندگان را از دست ندهیم. خود این روش به دو صورت امکان پذیر است. الف) کد گذاری دو وجهی   ب)کد گذاری چند پاسخی

 

الف) کد گذاری دو وجهی:

همان سوال را که در نمایندگی از من پرسیده شد را در نظر بگیرید. میتوانیم هر یک از 5 گزینه پاسخ این سوال را به دو گزینه تقسیم کنیم. مثلا گزینه زیبایی خودرو به دو کد (بله کد1 و خیر کد صفر ) تقسیم شد. 4 گزینه دیگر هم به همین صورت به دو کد بله یا خیر تقسیم بندی می شود. حال برای هر گزینه یک ستون در  spss تعریف می کنیم و هرکس آن را انتخاب کرده بود کد 1 و هرکس انتخاب نکرده بود کد صفر می گیرد. پس این سوال که خود 5 گزینه دارد در spss شامل 5 ستون است که هر ستون به یک گزینه تعلق دارد و کد های 1 و صفر بسته به انتخاب اعضای نمونه در آن وارد می شود.(مرادی، 1395)

در تصویر زیر نحوه ورود اطلاعات این سوال را برای 14 نفر از پاسخ دهنگان برایتان به عنوان مثال قرار داده ام.

 

 

ب)کد گذاری چند پاسخی

این روش درست مثل روش قبل است اما بجای اینکه هر گزینه این سوال دو وجهی باشد به تعداد اولویت های شخص وجه دارد. یعنی مثلا گزینه الف) زیبایی خودرو خود می تواند شامل 5 کد ( اولوبت 1، اولویت 2، اولویت 3، اولویت 4 ، اولویت 5 ) باشد. البته از پیش باید در پرسشنامه از پاسخ دهنگان خواست که اولویت های خود را مشخص کنند. یعنی سوال باید اینگونه از مشتریان پرسیده بشود:

اولویت های خرید این خودرو را با توجه به گزینه های زیر از 1 تا 5 مشخص نمایید

الف)زیبایی خودرو    ب)کیفیت خودرو   ج)برند خودرو         د)خدمات پس از فروش   ه)قیمت خودرو

در تصویر زیر نحوه ورود اطلاعات با روش کد گذاری چند پاسخی، برای این سوال را برای 14 نفر از پاسخ دهنگان برایتان به عنوان مثال قرار داده ام. فراموش نشود میتواند بیش از حتی یک گزینه اولویت یکسان داشته باشد مثلا در شکل زیر برای پاسخ دهنده چهاردهم همه گزینه ها از اولویت یکسان اول برخوردار است.

 

 

نکته بسیار مهم پایانی این است که اگر خواستیم در هردو روش دو وجهی و چند وجهی داده ها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم ابتدا باید این 5 گزینه را تحت عنوان یک سوال و در یک مجموعه قرار دهیم. چون نباید فراموش کنیم که این 5 ستون که 5 گزینه ی مربوط به سوال بیان شده است در حقیقت تنها یک سوال پرسش نامه را تشکیل می دهد. بنابراین باید تحت عنوان یک سوال در یک مجموعه چند پاسخی تعریف شود. آدرس آن را در نرم افزار spss در زیر مشاهده می کنید.

 

Analyze > Multiple Response > Define Variable Sets..

 

بعد از اجرای این دستور یک صفحه دیالوگ باز می شود که باید پنج گزینه یا 5 ستون تعریف شده را به پنجره variable in set که در سمت راست آن است منتقل کنیم و در قسمت name نامی برای این سوال می گذاریم. مثلا Q1

در حقیقت این پنج گزینه که هر کدام خود شامل چند پاسخ بود همگی در یک مجموعه به نام سوال یک قرار گرفتند. حال دکمه Add را زده و کار تمام است و میتوانیم پنجره را close کنیم.(مرادی، 1395).

محسن مرادی

مطالب این سایت انحصارا توسط خود سایت تولید شده و در جای دیگر بدون ذکر منبع آن هرگز استفاده نشود.