مدرسه بین المللی پژوهش کمی و کیفی اولین و بزرگترین مرکز بین المللی برگزارکننده دوره های روش پژوهش و نرم افزارهای پژوهش کمی، کیفی، آمیخته و مروری در ایران
نمودار سنگ ریزه در تحلیل عاملی اکتشافی
آزمون سنگ ریزه که ابداع کننده آن کتل استُ در برخی از منابع به نام آزمون اسکری کتل نیز شهرت دارد. این آزمون یکی از معروف ترین روش های گرافیکی برای انتخاب تعداد مناسب عامل ها در تحلیل عاملی اکتشافی از روی مقادیر ویژه می باشد. این آزمون نتایج را در قالب یک نمودار نشان می دهد که در آن عامل ها یا مولفه ها در محور افقی Y و مقادیر ویژه در محور عمودی X نشان داده می شودُ طوری که همراه با حرکت به سمت راستُ از مقادیر ویژه نیز کاسته می شود.
در این نمودار برای انتخاب تعداد عامل های مناسب، میتوان هم از مقادیر ویژه بزرگتر از یک و هم از نقطه ای استفاده کنیم که در آن، خط منحنی دچار کاهش شدید می شود.
در روش سنگ ریزه، استخراج عامل ها تا جایی ادامه داده می شود که میزان واریانس خاص از واریانس مشترک کم تر باشد، یعنی قبل از اینکه واریانس خاص از واریانس مشترک پیشی بگیرد. به عبارتی تا جایی ادامه میابد که سهم واریانس مشترک از سهم واریانس خاص بیشتر است ( منصور فر، 1385)
به عنوان مثال در شکل این مقاله که در حقیقت همان شکلی است که در دوره SPSS آکادمی تحلیل آماری ایران آموزش داده شد، مقدار ویژه 8 عامل بزرگتر از 1 است و در عین حال در این نقطه، کاهش وسقوط نسبی در خط منحنی را شاهد هستیم. یعنی در حقیقت شاخص های قرار گرفته در این آزمون در 8 عامل(دسته) طبقه بندی شده است.
البته ذکر این نکته فراموش نشود که در نمودار سنگ ریزه، عامل هایی انتخاب می شوند که مقدار ویژه آن ها بزرگتر از عدد یک است و نه برابر با عدد یک. یعنی نقطه برابر با عدد یک به عنوان عامل انتخاب نمی شود.(کاستلو و همکاران، 2005). البته مشخص است که محدودیت این روش آن است که نتایج آن کمی مبهم بوده و تشخیص نقطه ای که کاهش شدید در شیب خط صورت گرفته امری شخصی و سلیقه ای است. البته زمانی که حجم نمونه در این آزمون بزرگ باشد این مشکل تا حد زیادی حل می شود.
بعد از خواندن این مقاله، مقالات زیر به شما توصیه می شود.
