نرم افزار MAXQDA 2018 (ویژگی ها و کرک نرم افزار)

 پیش از بررسی نرم افزار MAXQDA 2018  (ویژگی ها و کرک نرم افزار) باید ذکر کنیم همانطور که در دوره های آکادمی تحلیل آماری ایران بحث نمودیم، این مسئله ی تحقیق است که با توجه به نحوه ی نگاه به آن و پیش فرض های فلسفی پشت این نگاه ، رویکرد تحقیق را شکل می دهد. یعنی واقعیت مورد تحقیق و پارادایم های مواجهه با حل این پدیده رویکرد کمی، کیفی و آمیخته را شکل می دهد. از طرفی این رویکرد ها در قالب استراتژی های پژوهش قالب دسترسی خود به اهداف خود را تعیین می کنند و در دل این استراتژی ها حرکات خرد تر تاکتیکی وجود خواهد داشت. در نهایت این تاکتیک ها بر روی نحوه جمع آوری داده ها و فرمت آن ها و نحوه تجزیه و تحلیل آن ها تاثیر گذار است.(مرادی و میر الماسی، 1397)

متاسفانه در تحقیقات داخلی کشور به خصوص در تحقیقت کیفی این مراحل کمرنگ و ناقص در نظر گرفته می شود. یعنی گاه دانشجوی ارشد و دکتری در ایران به غلط در طرح تحقیق خود رویکرد کیفی را با روش یا استراتژی و یا تاکتیک و ….. اشتباه در نظر می گیرد. در هر حال یک مساله در قالب واقعیتی سنجش پذیر با پیش فرض ها فلسفی و پارادایم های نسبی گرا و تابع بافت طبیعی کنشگران آن محیط باید با رویکرد کیفی حل گردد. این رویکرد بسته به مسئله می تواند با استراتژی های گراددد تئوری، پدیدار شناسی، روایتی، تاریخی، مطالعه موردی و قوم نگاری به مورد واکاوی قرار گیرد و محققین باید آگاه باشند که تاکیتیک های تحلیل محتوای پنهان و آشکار در قالب فرمت های مختلف اطلاعاتی مثل متن، صوت و فیلم و عکس در خدمت این استراتژی ها قرار دارد و محقق داده های خود را از روش های مختلف اسنادی و میدانی در قالب این فرمت ها جمع آوری میکند. اما در مقام تجزیه و تحلیل داده هایی کیفی با فرمت های ذکر شده همواره سردرگمی وجود دارد زیرا منبع و مرجعی استاندارد و عملیاتی و کاربردی برای این امر وجود ندارد و اکثر منابع مطالب را بسیار کلی و انتزاعی بیان نموده اند. (مرادی و میر الماسی، 1397)

در ابتدا باید بیان کنیم اگر از یک تاکتیک مثل تحلیل محتوا در تحلیل داده های کیفی بهره می برید همواره با این سوال روبرو هستید که آیا برای تحلیل داده های کیفی خود باید از نرم افزار بهره ببرید و یا باید آن را به صورت دستی انجام دهید. بسیاری از اساتید قدیمی به شما توصیه استفاده از روش های دستی را دارند. اما ببینیم چه راهی پیش رو داریم. ما همواره با دو فرایند روبرو هستیم.

چنانچه در تحلیل داده های کیفی خود ملزم به کدبندی، جستجوی و بازیابی متن بودیم( مثلا نظریه داده بنیاد یا پدیدار شناسی و مطالعه موردی و …. ) حتما و حتما از یک بسته نرم افزاری خوب استفاده کنیم چرا که فرایند تحقیق را بسیار آسانتر و سریع تر می کند.

از طرف دیگر، اگر از روش تحقیق و رویکردی بهره می بریم که کل نگر تر است مثل هرمنوتیک و تحلیل روایی شاید ترجیح این است که از این بسته های نرم افزاری استفاده نشود زیرا کد گذاری بصوورت مکانیکی این نوع تحلیل ها نمیتواند محقق را به هدفی که مورد نظر است برساند. زیرا محققانی که از این نوع رویکردها مثل هرمنوتیک استفاده می کنند، در تحلیل داده های خود اغلب بر قوه درک مستقیم و قدرت تشخیص خود تکیه دارد.

البته با توجه به تجربه خویش بیان میکنم که حتی در این گونه تحلیل ها هم میتوان از نرم افزار ها در عملی کردن مقاصد دیگری مثل شرح نویسی متن یا نوشتن یادداشت های مربوط به یک بخش خاص از متنی استفاده کرد و استفاده از نرم افزار تنها برای کد گذاری نیست.

به عنوان یک قاعده کلی توصیه من این است که تقریبا تمام محققان باید استفاده از نرم افزار های تحلیل داده های کیفی را فرا گیرند و در پژوهش های خود از آن ها بهره گیرند.البته باید بخاطر داشت که استفاده از این نرم افزار ها ما را در دام ریز یا جزیی نگری نیندازد و موجب عدم توجه به کل نشود. بهترین نرم افزار های این حوزه به ترتیب اولویت در سال 2018 MAXQDA ، NVIVO و ATLAS TI است. البته رتبه اول تا قبل از نسخه 12 مکس کیو دی ای در اختیار دو نرم افزار دیگر دست به دست می گردید. اما در نسخه پروفشنال 12 شرکت مکس کیو دی ای امکاناتی قرار داده شد که معادلات را به کلی عوض نمود.

خوشبختانه 6 سال است که آکادمی تحلیل آماری ایران در کنار بیش از ده نرم افزار و دوره تحقیقاتی دیگر مثل فرا تحلیل و اس پی اس اس، پی ال اس، لیزرل، ایموس، ای کیو اس، ای ویوز، اندنوت و مندلی و مقاله نویسی و غیره دوره کیفی جامعی را برگزار می کند که در کنار روش پژوهش و تجزیه و تحلیل و نقد کار های نادرست انجام گرفته در فضای ایران به آموزش انجام تجزیه و تحلیل داده های کیفی در قالب نرم افزار MAXQDA می پردازد. عزیزانی که تاکنون در با این دوره ها آشنا نبوده اند آگاه باشند که در کنار مدرک و گواهی نامه بین المللی آکادمی اتریش و الاینس آمریکا و ای کیو اس انگلیس که پایان هر دوره بسته به دوره مورد نظر به محققین اعطا می شود و در حقیقت بخش فرعی این کلاس ها است تلاش می شود محققین بهترین تجربه آموزشی خود را در این دوره ها داشته باشند. برای آشنایی با نقطه نظرات برخی از 6000 دانشجوی عضو خانواده آکادمی تحلیل آماری ایران به این لینک رجوع و در صورت علاقه با خانم دکتر میر الماسی جهت مشاوره ای علمی رجوع گردد.

اما در چند هفته گذشته ورژن جدید نرم افزار MAXQDA با عنوان MAXQDA 2018 به بازار تحقیقات جهان پای گذاشته و محققین کنجکاو ویژگی های   این نرم افزار و تفاوت آن با ورژن 12 هستند و از طرفی نگرانند آیا اکنون که با ورژن قبل کار میکنند میتوانند از این ورژن نیز به سادگی بهره ببرند. پاسخ یک کلمه ای به این عزیزان بله است. زیرا اگر چه تفاوت های فاحشی در رابط گرافیکی نرم افزار در بخش های گوناگون مثل منو ها و نوار ابزار صورت گرفته است، اما در کل نرم افزار بسیار ساده تر و کاربر پسند تر گشته است. این دلیل اصلی این است که از دوره آتی کیفی که در حال تکمیل ظرفیت می باشد این ورژن در کلاس به دانشجویان در کنار مباحث رویکرد کیفی آموزش داده می شود تا این عزیزان همانند سایر محققین در جهان بروز باشند. همچنین شرکت همکار با ما به سرعت کرک این نرم ورژن را برای اولین بار در جهان آماده نموده و این کرک از سرعت و ثبات بالایی نسبت به قبل یرخوردار است و محققین عزیز ما میتوانند به صورت قبل آن را تهیه کنند. اما به سراغ نرم افزار می رویم.

 

 

نرم افزار MAXQDA 2018با آپدیت جدید آن و با همان شعار همیشگی هنر تحلیل داده به بازار وارد شد. همچنان 14 روز به صورت قانونی محققان می توانند به صورت رایگان از آن بهره ببرند و در نهایت یا خریداری و یا کرک آن را تهیه کنند. خواهش مندم تا قبل از ورود به دوره نرم افزار نصب نشود زیرا مدت 14 روز سپری شده و در کلاس نمیتوانید مطالب را به خوبی فرا گیرید. بنابراین فرایند نصب در کلاس و کرک پس از کلاس باید انجام گیرد. از طرفی مثال اصلی کلاس همچنان مثال کارگاه های جهانی مکس کیو دی ای می باشد تا هرچه بیشتر از آموزشی استاندارد برخوردار باشید. این مثال در کتاب آقای دکتر مرادی نیز قرار داده شده است که خبر انتشار آن بزودی در سایت قرار می گیرد. در شکل سوم میبینیم که پنجره اول ورود به نرم افزار به صورت کلی با ورژن قبل تفاوت دارد اما همچنان بخش تعریف یوزر و باز کردن یک پروژه جدید و نیز باز کردن پروژه های قدیمی ذخیره شده و نیز فایل های اخیرا باز شده در آن قرار دارد. همچنین بخش جدیدی برای باز کردن مثال های کارگاه های مکس کیو دی ای بر روی آن قرار دارد.

 

 

 

 

وقتی پروژه تعریف شد در صفحه اول همچنان چهار پنجره ی آشنای اسناد، جستجو در اسناد، کد ها و واکاوی در متون کد گذاری شده را می بینیم. اما اولین تغییر قابل ملاحظه کنار رفتن نوار ابزار شلوغ ورژن قبل است. در واقع وقتی روی هر یک از منو های ورژن جدید می رویم نرم افزار به صورت خود کار گزینه های این منو ها را به صورت نوار ابزاری زیبا نمایش می دهد و این خود کاملا رابط گرافیکی بین نرم افزار و کاربر را تقویت نموده است. منوی project در ورژن 12 بخاطر انتقاد به آن جای خود را به منوی Home داده است و گزینه های save بجای دوبلکیت در ورژن قبل که کاربران را سردرگم کرده بود داده، امده است. همچنین می بینم که منوی view در ورژن قبل نیز در این منو ترکیب شده و گزینه هایی مثل تغییر لایوت ها و نیز تغییر در نما و ظاهر نرم افزار و پنجره ها در همین منو قرار دارد. از طرفی میبینیم گزینه های اندو و ریدو که در ورژن قبل نبود آن حس می شد و نیز تنظیمات نرم افزار در گوشه سمت راست کاملا در دسترس و قابل مشاهده است. البته وقتی وارد این گزینه ها میشویم جز تغییرات اندک ظاهری مورد جدیدی مشاهده نمی شود.

 

 

بجای منوی document در ورژن قبل که از طریق آن اسناد خود را با فرمت های مختلف وارد می کردیم، منوی Import را داریم. در این منو همه چی آشنا است و همچنان دادها از کامپیوتر و نیز موبایل شما یعنی مکس اپ وارد می شود. همچنین در بخش ورود داده ها از شبکه های اجتماعی برای غنی سازی تحلیل های محققین عزیز، شاهد بزرگترین تغییر یعنی اضفه کردن ورود داده ها از شبکه اجتماعی یوتیوب در کنار توییتر که در ورژن قبلی نیز به صورت مجدود وجود داشت هستیم و اکنون میتوانیم به دنیایی از ویدئو های این شبکه جهت کد گذاری ویدئو های مختلف هستیم. همچنین گزینه convert text در این منو جدید بوده و متون شما را به زیبایی جدول بندی و مرتب می کند. حتما از کار با این گزینه لذت خواهید برد. همچنان شاهد ورود داده ها از سایت survey data و نیز ابزار وب کالکتور برای جمع آوری اطلاعات از سایت های مختلف میباشیم.

 

 

 

منوی codes کدها جز اضافه شدن فضایی ابری برای محققین جهت ذخیره سازی تغییری نکرده و همچنان قدرتمندانه به کد گذاری اسناد و سازماندهی آنها در پنجره کد ها می پردازد.

 

 

پنجره variables نیز همچنان مثل ورژن 12 بوده و میتوان در فرایند کد گذاری باز ویژگی های اسناد و نیز کد ها را که به طور مفصل در دوره های کیفی آکادمی تدریس گردید و نحوه نگارش آن ها در فصل چهارم آورده شده بود، قابل مشاهده و دسترسی برای محققین عزیز است.

 

 

در منوی analysis  نیز همچنان ابزار های lexical search برای انجام تاکتیک های تحلیل محتوا بخصوص از نوع کمی و آشکار آن هستیم. اما نکته جالب افزودن گزینه های برای مقایسه گروه های مختلف در متغیر ها و نیز سنجش رابطه ی بین کد ها برای فرایند مقوله بندی و نیز کد گذاری محوری هستیم. همچنین پایش شبکه اجتماعی توییتر در این منو ابزاری را برای گرفتن فراوانی کد ها و سازماندهی آن در اختیار شما قرار می دهد. همچنین منوی mixed methods تغییری نکرده و میتوان انواع تحلیل ها و نمودار های مختلف را برای نمونه ها و یا گروه های اسنادی مختلف مورد مقایسه قرار داد. فراموش نشود این منو تحقیق آمیخته به معنای رویکردی که در ذهن محققین قرار دارد را انجام نمی دهد. بلکه صرفا ابزاری برای مقایسه انواع جدول یا کد ها ونمودار ها در بین گروه های مختلف تعریف شده در منوی متغیر ها مثل دو گروه جنسیتی آقا و خانم هستند. با این گونه مقایسه بین گروه ها هم میتوان تحلیل را غنی تر نمود و هم به سمت اکتشاف متغیر های مهم کمی مثل تعدیلگر حرکت نمود.

 

 

در منوی visual tools نیز که میتوان بیان کرد مهمترین منو در ارائه نتایج تحلیل ها می باشد همچنان می توان ماتریس های کد ها و فراوانی آن ها و نیز ماتریس های تحلیل همپوشانی بیان شده در کلاس های آکادمی را داشت. از طرفی ابزار max map نمودار های مختلف را بر انواع سطوح کد گذاری و نیز لینک ها و یادداشت ها رسم می کند. ملاحظه می شود که این نمودار ها از زیبایی گرافیکی بالاتری نسبت به ورژن قبل برخوردار شده اند. همچنین نمودار های خطی و پورتره را برای مقایسه ای در کد ها با رنگ های مختلف همچنان در این ورژن داریم.

 

 

 

بخش خروجی یا reports ها خوشبختانه مشکلات ورژن قبل را ندارد و به راحتی انواع خروجی از جمله خروجی هوشمند را به محقق در قالب فایل های وورد با فهرستی زیبا از محتوای کار ارائه می کند.

 

 

 

اما دو منوی عملیات آماری stats و نیز Maxdictio که در ورژن قبل برای اولین بار در نسخه pro شاهد آن بودیم و شرکت مکس کیو دی ای تبلیغات بسیاری را روی آن انجام داده بود همچنان به صورت قبل وجود دارد اما در MAXQDA 2018 نیز این ویژگی ها در نسخه pro قرار دارد. البته دانشجویان نگران نباشند زیرا تیم فنی این ورژن را کرک نموده است. بخش آماری همچنان به عنوان یکی از کمک های اصلی برای تصمیم گیری محقق در کد گذاری انتخابی برای فرضیه سازی وجود دارد و تغییری نکرده است و همچنان میتوان عملیات آماری را روی واحد های معنایی متن مثل همبستگی پیرسون و اسپیرمن و anova و ….. را انجام داد. از طرفی رسم نمودار های ساده دایره ای و ستونی و پراکنش نیز در این بخش برای نمایش استاندارد ویژگی ها و ابعاد ویژگی ها وجود دارد.

 

 

 

در کل بعد از تجربه دو هفته ای کار با این نسخه بیان می کنم نرم افزار با تمامی ابزار های مفید خود در ورژن انقلابی 12 و رفع ایرادات مهم مانند سرعت و رابط گرافیکی آن، تجربه بسیار لذت بخشی را برای محققین آکادمی تحلیل آماری ایران در تحلیل های کیفی شان رقم خواهد زد و حتما پیشنهاد کوچ به این نسخه را به دانشجویان عزیزمان اعلام میکنیم. همچنین دوره آتی کیفی نیز همچنان با گواهی نامه ای معتبر از آکادمی تحقیقات اتریش روی این نسخه برگزار خواهد شد.

موفق و پایدار باشید.

محسن مرادی.

مطالب مرتبط مفید

کد گذاری توصیفی، درون متنی و فرایندی پژوهش کیفی

روایی در تحقیق کیفی​

تاکتیک های رسیدن به پایایی و روایی در پژوهش کیفی​

 

از کپی کردن مطالب سایت یا کانال بدون ذکر منبع خودداری شود.

آدرس کانال تلگرام: https://telegram.me/analysisacademy