میزان آشنایی با روش تحقیق

میزان آشنایی با روش تحقیق

دانش پژوهان آکادمی تحلیل آماری میدانند که در کلاس های این موسسه همواره سعی شده دانش جویان در کنار آموزش نرم افزار ها به صورت عملی با روش تحقیق و چالش های بکار گیری آن در پژوهش آشنا شوند. زیرا عملا نمیتوان بدون تسلط بر روش تحقیق نتایج درستی از خروجی های نرم افزار کسب نمود. از طرفی همواره این سوال مطرح است که چقدر آشنایی با روش تحقیق در حوزه پژوهش مورد نظر ما کافی است.در واقع مشکلات زیر سبب پدید آمدن این سوال کلیدی گشته است.

اول اینکه چرا علیرغم وجود پژوهش‌های بسیار در حوزه مدنظر او  پژوهش‌های انجام شده نتوانسته‌اند دانش نو و کاربردی به دانش موجود درباره موضوع اضافه کنند؟ و اینکه چرا به پژوهش او نیاز است؟ یا پژوهش او بناست چه دانش جدیدی تولید کند که دیگر پژوهش‌های مشابه نتوانسته‌اند تولید کنند؟

برای کسب دانش در حوزه روش تحقیق پژوهشگر باید علاوه بر ادبیات و مبانی عمومی روش تحقیق، با روش‌های پژوهش در موضوع مورد نظرش آشنایی نظری و عملی داشته باشد . یعنی درباره مبانی و روش‌های تحقیق در سه سطح عمومی، تخصصی و عملی باید آشنایی و تسلط لازم را بدست آورد.

به کمک دانش روش تحقیق پژوهشگر می‌تواند پژوهش‌های انجام شده در موضوع موردنظرش را به لحاظ روش‌شناختی تحلیل و نقد علمی کند، کاستی‌های احتمالی آنها را شناسایی و براساس چنین تحلیلی شکاف دانشی موجود در پژوهش‌های پیشین را از نگاه اصول روش تحقیق ترسیم نماید. در ادامه سه سطح دانش روش تحقیق موردنیاز برای تحلیل و نقد علمی متون و پیشینه پژوهش معرفی و آموزه‌هایی برای کسب آنها ارائه می‌شود.

 

دانش روش تحقیق در سطح عمومی

در سطح اول پژوهشگر باید با مبانی و اصول روش تحقیق و انواع شیوه‌های پژوهش آشنا شود  و انواع روش‌ها و ابزارهای پژوهش و قابلیت هر روش در تولید دانش را بشناسد. این سطح از دانش روش تحقیق به پژوهشگر کمک می‌کند تا به لحاظ روش‌شناختی یا نوع روش پژوهش‌ها را دسته‌‌بندی کند. مثلا پژوهش‌های کمی، کیفی، ترکیبی. و تشخیص دهد هر پژوهش از چه روش و ابزاری برای پژوهشش استفاده کرده است. مثلا مشخص کند که پژوهشی از روش موردپژوهی، روش مردم‌نگاری، یا روش‌ پیمایشی استفاده کرده است؟ اینکه آیا از ابزار پرسشنامه، استاندارد یا آزمون خاصی برای طراحی ابزار خود استفاده کرده است؟ یا ابزارش را حول محور دریافت‌هایش از یافته‌های پژوهش‌های پیشین ساخته است؟ این سطح از دانش روش‌شناختی از طریق مطالعه متون و کتاب‌های روش تحقیق دست‌یافتنی است. 

 

دانش روش تحقیق در سطح تخصصی

در سطح دوم میزان آشنایی با روش تحقیق ، بسته به حوزه موضوعی پژوهشش پژوهشگر باید درباره اصول و شیوه‌های روش تحقیق در موضوع موردنظرش مثلا روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی، در روان‌شناسی، در علوم سیاسی و ….-  دانش عمیق و جامعی کسب کند. مشخصا در این سطح پژوهشگر:

• با اصول پایه پژوهش در موضوع موردنظرش آشنا می‌شود؛
• انواع روش‌ها و ابزارهای پژوهشی که برای پژوهش در موضوع موردنظرش مناسب هستند را شناسایی می‌کند
• با قابلیت‌های هر روش در تولید دانش آشنا می‌شود
• و این مهم را درمی‌یابد که اصولا هر روش قابلیت طرح و حل چه نوع پرسش‌هایی را در موضوع موردنظرش دارد.

برای کسب دانش روش‌شناختی در موضوع موردنظر پژوهشگر باید باید منابع روش تحقیق در حوزه موضوعی خود را شناسایی و مطالعه کند. مثلا اگر موضوع پژوهش او در حوزه رفتار سنجی است باید منابع روش تحقیق در این حوزه موضوعی را مطالعه کند. این منابع شامل کتاب‌های روش تحقیق در رفتار سنجی و یا مقالاتی است که اختصاصا به شیوه‌های پژوهش در مطالعات رفتار سنجی پرداخته‌اند، است.

 

دانش روش تحقیق در سطح عملی یا عملیاتی

در سطح سوم پژوهشگر باید بداند که هر روش چگونه برای تولید دانش موردنیاز استفاده می‌شود. چرا که شیوه استفاده از یک روش واحد در موضوع‌ها، بافت‌ها و شرایط گوناگون متفاوت است. مثلا شیوه استفاده از روش یا استراتژی مطالعه موردی برای مطالعه پدیده تسهیم دانش در فضای مجازی، با مطالعه موردی همین پدیده مثلا در شرکت نفت ایران تفاوت های بسیاری وجود دارد. چون موضوع، جامعه و بافت هدف دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند و به همین دلیل مطالعه آنها با یک روش واحد نیازمند ملاحظات متفاوتی است. فهم این ملاحظات از طریق کسب دانش روش تحقیق عملیاتی امکان‌پذیر است و مطالعه صرف منابع روش تحقیق عمومی و تخصصی این سطح از دانش را در اختیار پژوهشگر قرار نمی‌دهد. با کسب دانش روش تحقیق عملی پژوهشگر درمی‌یابد که چگونه و با درنظرگرفتن چه ملاحظاتی باید ازیک روش و استراتژی استفاده شود تا به تولید دانش موردنیاز بیانجامد؟  برای کسب دانش روش تحقیق عملی، باید بخش روش مقالات و پژوهش‌های معتبر در موضوع مورنظر یا موضوع‌های نزدیک و هم‌خانواده را به دقت مطالعه و کالبدشکافی کرد. به عنوان مثال اگر پژوهشگری قصد دارد از استراتژی گراندد تئوری برای ارائه مدل در شخصیت برند استفاده کند،‌ باید به مطالعه تحلیلی و عمیق پژوهش‌های شخصیت برند در حوزه ارائه مدل بپردازد که از این روش‌ها در پژوهش خود استفاده کرده‌اند. بدین منظور توصیه می‌شود به مطالعه مقالات نشریاتی بپردازید که مشخصا به نشر آثاری می‌پردازند که در موضوع موردنظرتان نوآوری روش‌شناختی دارند.

 

از کپی کردن مطالب سایت یا کانال بدون ذکر منبع خودداری شود.

آدرس کانال تلگرام: https://telegram.me/analysisacademy