بررسی روایی محتوایی پرسشنامه

روایی ، اصطلاحی است که به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است اشاره می کند. به عبارتی دیگر، آزمونی دارای روایی است که برای اندازه گیری آنچه مورد نظر است مناسب باشد. روایی آزمون، عبارت است از میزان کارایی آن برای اندازه گیری خصیصه ای که به منظور اندازه گیری آن خصیصه ساخته شده است

مقصود از روایی آزمون مناسب بودن، با معنا بودن و مفید بودن استنباط های خاصی است که از روی نمره های آزمون به عمل می آید. برای تائید این گونه استنباط ها لازم است شواهدی جمع آوری شود که در فرهنگ روان سنجی «رواسازی آزمون » گفته می شود (هومن 1374).

برای گرداوری شواهد روایی ابزار پژوهش، راههای مختلفی وجود دارد که هر دانشجو در شرایط حداقلی باید این سه دسته ارزیابی نماید:

الف) روایی صوری یا ظاهری که در کلاس های آکادمی پیرامون ترجمه های رفت و برگشتی و اصلاحات ابهامات و فونت و غیره به صورت مفصل توضیحات داده شد.

ب) روایی محتوا : که چه در مورد پرسش نامه های استاندارد که در جامعه ی آماری دیگر انجام می پذیرد باید به صورت تفصیلی تکرار گردد و در مورد پرسش نامه های برآمده از یک کار کیفی نیز به صورت قطعی باید در دو مرحله اکتشاف و تایید انجام پذیرد.(مرادی، 1395)

ج) روایی سازه که در قالب تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار های مختلف به جهت سنجش همگرایی و افتراغ شاخص های اندازه گیری کننده متغیر ها انجام می گیرد. در این مورد نیز در کلاس های مختلف کمی آکادمی تحلیل آماری ایران مثل لیزرل، ایموس، اس پی اس اس و نیز پی ال اس و ام پلاس آزمون ها و روش های تحلیلی آموخته گردیده است. ضمنا این دسته از روایی مهمترین آزمون تشخیص روایی بر اساس ارتباط تئوریک مفاهیم اندازه گیری کننده و سازه های مرتبط با آن ها خواهد بود.(مرادی و میر الماسی، 1396).

اما در این مجال به سراغ بررسی بحث اصلی مقاله یعنی روایی محتوا و آزمون های آن می رویم. روایی محتوایی  به تحلیل منطقی محتوای یک آزمون بستگی داشته و تعیین آن بر اساس قضاوت ذهنی و فردی است. در این روش سوال های آزمون در اختیار متخصصان یا برخی از آزمودنی ها گذاشته می شود و از آنها می خواهند که مشخص کنند آیا سوالات آزمون صفت مورد نظر را اندازه گیری می کند یا خیر  و این که آیا سوال ها کل محتوای آزمون را در بر می گیرد یا خیر. در صورتی که بین افراد مختلف در زمینه روایی آزمون توافق وجود داشته باشد، آن آزمون دارای روایی محتوایی است.

الف) شاخص نسبت روایی محتوایی:این شاخص توسط لاوشه (1986) طراحی شده است. جهت محاسبه این شاخص از نظرات کارشناسان متخصص در زمینه محتوای آزمون مورد نظر استفاده می شود و با توضیح اهداف آزمون برای آن ها و ارائه تعاریف عملیاتی مربوط به محتوای سؤالات به آن ها، از آن ها خواسته می شود تا هریک از سؤالات را بر اساس طیف سه بخشی لیکرت «گویه سودمند است»، «گویه سودمند نیست» و طبقه بندی کنند. البته بعدا دسته بندی های دیگری نیز توسعه داده شده است.سپس بر اساس فرمون زیر، نسبت روایی محتوایی محاسبه می شود(مرادی، 1395)