مراحل تحقیق

مراحل  تحقیق

تعریف تحقیق و ویژگی های آن:

تحقیق از نظر لغوی به معنای بررسی و پیدا کردن حقیقت است ولی در تعریف اصطلاحی و از نظر علمی عبارتست از تلاش و انجام یک فعالیت منظم و هدفدار برای رسیدن به حقیقت و پاسخ به سؤال و دستیابی به دانش و آگاهی بیشتر در مورد یک پدیده و یا یک مسئله به منظور چاره جویی با استفاده از مراحل و روش علمی.

تحقیق را می توان به صورت «تجزیه و تحلیل و ثبت عینی و سیستماتیک مشاهدات کنترل شده که ممکن است به پروراندن قوانین کلی، اصول یا نظریه هایی بینجامد و به پیش بینی و یا احتمالاً به کنترل نهایی رویدادها منتج شود تعریف کرد.»

یک تحقیق مشخصات زیر را دارد:

تحقیق معطوف به حل مسئله است . (کشف یک رابطه )

تحقیق به پرورندان قوانین کلی ، اصول ، یا نظریه هایی تأکید می کند که برای پیش بینی رویدادهای آینده مفیدند.

در تحقیق از روی نمونه ی مشاهده شده خصایص جامعه موردنظر استنباط می شود. تحقیق چیزی بیشتر از بازیابی اطلاعات و یا جمع آوری ساده اطلاعات است.

تحقیق بر آزمایش های قابل مشاهده و یا شواهد تجربی مبتنی است موضوعات تحقیق باید قابل مشاهده باشند.

تحقیق مستلزم مشاهده و توصیف دقیق است.

ابزارهای اندازه گیری کمّی و دقیق ترین شکل توصیف را به کار می برد و اگر ممکن یا مناسب نباشد توصیف های کیفی و یا غیر کمی را در مشاهدات بکار می بندد (روشهای معتبر برای جمع آوری اطلاعات )

تحقیق به تخصص نیاز دارد.

محقق باید به دور از عواطف و تعصبهای شخصی ، تلاش کند منطقی و عینی داده های جمع آوری شده خود را با بکار بردن آزمونهای ممکن محک بزند و به دنبال آزمایش فرضیه اش باشد نه اثبات آن.

 تحقیق به دنبال حل مسایل جدید، بکر و اصیل است.

 از خصایص تحقیق بکار بستن صبر و شکیبایی و نداشتن شتاب در کار است.

 تحقیق با دقت ثبت و گزارش می شود.

 تحقیق گاهی شهامت لازم دارد.

انواع تحقیق

انواع تحقیق براساس هدف به سه دسته تقسیم می شوند:

تحقیقات بنیادی :

هدف از این نوع تحقیقات «گسترش مرز علم و دانش» است.

منجر به «تولید علم» می شود یا نظریه و نظریه های قبلی در آن رشته را تکمیل می کند و یا به نقد نظریه های قبلی پرداخته و افق جدیدی را به روی انسان باز می کند.

تحقیقات کاربردی:

هدف از این تحقیقات حل مسایل و مشکلات فراروی جوامع انسانی برای یک زندگی بهتر و با امکانات مناسبتر می باشد. اختراعات و ابتکارات و نوآوریهای بشر در رشته های مختلف در ردیف تحقیقات کاربردی محسوب می شود.

تحقیقات توسعه ای :

هدف این تحقیقات توسعه و بهبود یک فرآیند، طرح ، محصول یا برنامه است و آزمون یک نظریه نیست.

مراحل علمی تحقیق :

مرحله 1 – ایجاد سؤال (پرسش آغازین ) :

پرسشی در ذهن پژوهشگر شکل می گیرد. این پرسش می تواند ناشی از کنجکاوی محقق ،نیازهای فردی و اجتماعی، مواجه شدن با بعضی از موانع و تجربیات فردی، مطالعه کتاب و مجله و …

مرحله 2- تشخیص مسئله و مشخص کردن موضوع مورد مطالعه (تبدیل سؤال به موضوع تحقیق):

در این مرحله محقق باید مسئله مورد تحقیق خود را براساس سؤال یا سؤال هایی که در مرحله قبل در ذهن او ایجاد شده است را به موضوع تحقیق تبدیل کند.

مرحله 3 : توصیف (بیان ) مسئله تحقیق

در این قسمت محقق باید زوایا و ابعاد موضوع و مسئله بودن موضوع تحقیق را بیان کند. به کمک تجربیات شخصی، استدلال های عقلی و یا نتایج تحقیق.

مرحله 4 – تبیین اهمیت و اهداف تحقیق

محقق مهم بودن تحقیق خود را توضیح می دهد و همچنین هدف کلی و اهداف جزیی خود را از انجام تحقیق کاملاً مشخص می کند.

مرحله 5- طرح و تدوین فرضیه و یا فرضیه های تحقیق

حدس و گمانی که محقق در مورد میزان و نحوه ارتباط بین متغیرها قبل از انجام تحقیق مطرح می کند و ممکن است پس از مطالعه و تحقیق حدس و یا فرضیه وی تأیید و یا رد شود.

حدس و گمان محقق باید مبتنی بر تحقیقات قبلی، تجربیات شخصی و یا استدلالهای عقلی باشد.

مثال : «بین سطح تحصیلات والدین» و «معدل درسی فرزندان» رابطه وجود دارد.

مرحله ششم – تعیین متغیرهای تحقیق و تعریف مفهومی و عملیاتی آنها

متغیر : به هر چیزی که ثابت نیست و تغییر می کند و کم یا زیاد می شود متغیر گویند. مثل سن، درآمد، هوش.

در تحقیق متغیر چیزی است که ثابت نیست . مقادیر و ارزش های مختلفی را می پذیرد و محقق قصد دارد در مورد آن اطلاعات به دست آورد.

مرحله هفتم : مطالعه و بررسی سوابق تحقیق (پیشینه )

محقق باید بداند قبل از او در مورد موضوع مورد مطالعه چه کسانی نظریه یا تحقیق انجام داده اند و چه فرضیه ها و نتایجی داشته اند.

هدف از این مرحله :

«بینش پژوهشگر» نسبت به موضوع وسیع تر و عمیق تر می شود.

چه کارهایی دیگران انجام داده اند و چه کارهایی انجام نشده است.

از روش مراحل و نتایج تحقیقات قبلی مطلع می شود.

پژوهشگر می تواند کارهای انجام شده را «نقد» کند، هم می تواند آن ها را «تکمیل» کند و هم می تواند یک فعالیت و حرکت جدید تحقیقاتی را «تولید» و یا آغاز نماید.

مرحله هشتم : طراحی یک روش تحقیق و مدل آماری مناسب

یک تحقیق علمی مبتنی بر «روش تحقیق» مناسب است که محقق باید آن را تعیین کند. همچنین در این مرحله محقق باید جامعه آماری، حجم نمونه، شیوه نمونه گیری، ابزارهای جمع آوری اطلاعات و مدل تحلیلی آماری مناسب خود را مشخص می کند. ( توضیح بیش تر در ادامه خواهد آمد.)

مرحله نهم : جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز

اطلاعات را محقق از طریق ابزارهای جمع آوری اطلاعات (پرسش نامه، مصاحبه، مشاهده، تجربه و آزمایش،  اسناد ومدارک) جمع آوری می کند.

مرحله دهم : استخراج و پردازش اطلاعات (تجزیه وتحلیل) 

در این مرحله پژوهشگر نیاز به آمار توصیفی برای توصیف اطلاعات و استفاده از آمار استنباطی در تجزیه وتحلیل و تفسیر اطلاعات دارد.

مرحله یازدهم : پاسخگویی به سؤالات تحقیق و یا آزمون فرضیه ها  

در این مرحله تکلیف سؤالها و یا فرضیه های تحقیق مشخص می شود.

مرحله دوازدهم : نتیجه گیری و ارائه گزارش تحقیق  

پژوهشگر یافته ها و نتایج تحقیق را ارائه می دهد و براساس اصول گزارش نویسی ، گزارش خود را در قالب 5 فصل می نویسد.