اصول اخلاقی مهم مربوط به تحقیق

اصول اخلاقی مهم مربوط به تحقیق

پیش از این در دوره های کمی و کیفی آکادمی تحلیل آماری ایران پیرامون رعایت برخی از اصول اخلاقی در فرایند پژوهش بحث گردیده است. اصول اخلاقی مهم مربوط به تحقیق فراوان هستند. در این مقاله به برخی از مهم ترین این اصول پرداخته می شود.

قانون طلایی: قانون طلایی را شاید بتوان اساسی ترین اصل اخلاقی دانست. قانون طلایی می گوید: با دیگران همانطور رفتار نمایید که دوست دارید شما آنگونه رفتار شود. اگر بخواهیم این اصل را بصورت عملی در فرایند تحقیق رعایت نماییم به معنای این است که اگر درباره جنبه اخلاقی بخش خاصی از تحقیق خود مطمئن نیستید، خود را جای دیگران بگذارید(جکسون، 1987). برای نمونه اگر کسی پیرامون فعالیت های شما یادداشت برداری نماید شما چه حسی پیدا می کنید.؟ اگر ناشری پیرامون شما مطلبی را چاپ نماید، بی آن که قبلا به شما فرصت ویرایش و بررسی آن را داده باشد، چه احساسی خواهد داشت؟ میلور و بلکمون در سال 2005 قانون طلایی را برای محققان رشته مدیریت و بازاریابی اینگونه ترجمه می کند:

با دیگران همانطور رفتار نمایید که دوست دارید با شما آنگونه رفتار شود. بسیاری از اصول اخلاقی دیگر در زیر چتر این اصل اخلاقی قرار می گیرد.

صداقت: بدون صداقت تمام بنای دانش در یک حوزه از یک رشته خاص فرو خواهد ریخت. تصور کنید که محققی می توانست مقاله ای را چاپ نماید که حاوی داده های ساختگی باشد و درباره روش تحقیق خود نیز دروغ بگوید، این امر چه بلایی بر سر آبرو و اعتبار مجله ای می آورد که آن مقاله را منتشر نموده است. به محض اینکه افراد از این موضوع آگاه گردند، اعتبار آن مجله از بین خواهد رفت و چه بسا خود آن حوزه یا رشته نیز اعتبار خود را از دست داده و بدنام شود. این که چنین مقاله ای داوری شده و مورد پذیرش قرار گرفته است، اعتبار هیئت تحریریه آن مجله نیز خدشه دار می شود و حتی پرسش های کلی تری مطرح می شود که آیا به دست آورد های این حوزه و یا حتی این رشته می توان اعتماد نمود؟

بنابراین داشتن صداقت کاملا ضروری است اگر چه گه پین و پین در سال 2004 بیان نمودند که آنچه چاپ و منتشر می شود حقیقت مطلق تلقی نمی شود و باید پیرامون درستی و اعتبار آن ها بحث و تحقیق انجام گیرد.

متاسفانه در سا لهای اخیر و رشد بازار های پایان نامه نویسی در ایران که تنها و تنها منحصر به کشور ایران است و پدیده ای کاملا بومی است عملا اعتبار کلیت تحقیقاتی که در ایران انجام می پذیرد زیر سوال است و این بدنامی از نبود جرعه ای صداقت در این فضا نشئت می گیرد.

سرقت ادبی:  سرقت ادبی یکی از بدترین گناهانی است که یک محقق می تواند انجام دهد. سرقت ادبی عبارت از رونویسی عمدی از کار یک فرد دیگر و استفاده از آن به عنوان کار خود می باشد. تمام سیستم داوری مقاله ها در همایش ها و مجلات، اعطای گواهی نامه ها و مدارک تحصیلی در دانشگاه ها و مراکز آکادمیک بر این اصل استوار است که اهل علم فقط برای کارهای کسب اعتبار می کنند که خودشان انجام داده باشند. اگر مطلب از جای دیگر رو نویسی شده باشد در این صورت باید منبع اصلی آن آورده شود. متاسفانه امروزه اینترنت سرقت ادبی را بسیار آسان نموده است. در حالی که تصور ما بر این بود که اینگونه کار ها بیشتر از جانب قشر دانش آموزی رخ می دهد، متاسفانه مشاهده می کنیم که داده های سرقت ادبی شده در پایان نامه ها، مقاله های کنفرانسی و حتی مقالات مجلات تحقیقی نیز مشاهده می شود.

رضایت آگاهانه: رضایت آگاهانه یک اصل اخلاقی مهم در تحقیقات کیفی است. رضایت آگاهانه به معنای آن است که افراد شرکت کننده در تحقیق، به میل خود در تحقیق شرکت داشته باشند وبه طور بالقوه بتوانند هر وقت که خواستند، به هر دلیلی و در هر زمانی به حضور خود در تحقیق پایان دهند(پین و پین، 2004، 68). با وجود این برخی از محققان کیفی استدلال می کنند که رضایت آگاهانه مانع از آن می شود که محقق بتواند فساد، فرایند های غیر قانونی و رفتار های پنهان دولت ها و کسب و کار را کشف کند.

پانچ در مطالعات خود در سال 1986 بیان می کند که در برخی از موقعیت های خاص می توان بین رضایت آگاهانه و کشف حقایق ناخوشایند در راستای منافع عمومی موازنه برقرار کرد.

اجازه انتشار: اغلب برخی از اطلاعاتی که جمع آوری می کنید، به افراد یا شرکت ها متعلق است و شما برای درج و نشر آن ها در تحقیق خود باید از آن ها اجازه بگیرید. درباره داده هایی که خود شما جمع آوری کرده اید موضوع به این سادگی نیست. باید در نظر داشت همواره باید اجازه نامه ها از شرکت ها را برای درج اطلاعات از آن ها باید در پیوست مطالعات آورده شود.

گزارش تحقیق: مایلر و بلکمن(2005) معتقدند در نوشتن یک تحقیق باید سه اصل اخلاقی در نظر گرفته شود:

حفظ حریم خصوصی افراد: مطمئن شوید که حریم خصوصی افراد حفظ می شود.

صداقت در نشان دادن داده ها: مطمئن شوید که داده ها را به درستی گزارش و تجزیه و تحلیل می کنید.

پذیرش مسئولیت یافته های تحقیق خود: باید از یافته هایتان اطمینان حاصل کنید از نتایج تحقیق خود دفاع نمایید به ویژه اگر یافته های شما برای برخی افراد خوشایند نباشد.