طرح تحقیق آمیخته اکتشافی

طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی

در دو دهه ی گذشته علاوه بر پارادایم مرسوم تحقیق (مبتنی بر اصالت تحصلی یا اثبات گرایی) استفاده از پارادایم های دیگری مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که در حال حاضر برای شناسایی مسائل و مشکلات سیستم های اجتماعی-رفتاری به طور اعم، و محیط های آموزشی به طور اخص، استفاده از روش های مبتنی بر ترکیب پارادایم های تحقیق از اهمیت برخوردار شده است. زیرا به رغم ماهیت پیچیده این سیستم ها و محیط ها، نمی توان فقط به استفاده از یک روش (کمی یا کیفی) اکتفا کرد و به شناخت کافی نسبت به موقعیت های معین دست یافت. با توجه به این امر، برای پی بردن به مسایل نظام های آموزشی و کوشش در جهت حل آنها استفاده ترکیبی از روش های کمی و کیفی ضرورت یافته است. در راستای برآوردن این نیاز، در دهه ی اخیر استفاده از ترکیب روش های کمی و کیفی، تحت عنوان روش های تحقیق آمیخته، رایج شده است.

طرح های تحقیق آمیخته به سه بخش زیر دسته بندی می شوند:

الف-طرح های تحقیق آمیخته بهم تنیده

ب-طرح های تحقیق آمیخته تشریحی

ج-طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی

در این بخش به بررسی طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی می پردازیم:

در طرح های تحقیق آمیخته اکتشافی، پژوهشگر درصدد زمینه یابی"موقعیت نامعین" می باشد.برای این منظور ابتدا به گردآوری داده های کیفی می پردازد. انجام این مرحله او را به توصیف جنبه های بی شماری از پدیده هدایت می کند. با استفاده از این شناسایی اولیه امکان صورت بندی فرضیه هایی درباره بروز پدیده مورد مطالعه فراهم می شود. پس از آن در مرحله بعدی،پژوهشگر می تواند از طریق گردآوری داده های کمی، فرضیه ها را مورد آزمون قرار دهد.

بنابراین در این نوع طرح های تحقیق آمیخته، به داده های کیفی اهمیت بیشتری داده می شود. علاوه بر آن  در توالی گردآوری داده ها ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی گردآوری می شوند.بالاخره پژوهشگر بر مبنای یافته های حاصل از داده های کیفی سعی بر آن دارد که داده های کمی راگردآوری کند تا تعمیم پذیری یافته را میسر سازد.

به عنوان مثالی از کاربرد طرح تحقیق آمیخته اکتشافی می توان بررسی فرآیند اجرایی و عملکرد شوراهای تحقیقات آموزش و پرورش را موردنظر قرار داد. برای انجام این طرح در مرحله اول پژوهشگر می تواند با استفاده از روش تحقیق نظریه برخاسته از داده ها از میان شوراهای استانی، با نمونه گیری نظری تعدادی مناسب  برای مثال 10 شورا  انتخاب کند و در هر شورا با سه نفر عضو و مجموعا با 30 نفر عضو شورا به مصاحبه بپردازد. با تحلیل داده های گردآوری شده پژوهشگر می تواند فرآیند اجرایی و عملکرد شوراها را در رابطه با بافت سازمانی، جریان امور و تصمیم گیری نسبت به طرح های تحقیق تبیین کند.

پژوهشگر در مرحله دوم به گردآوری داده های کمی از اعضای شورا می پردازد. در این مرحله ضمن تعیین متغییرهای اصلی و تدوین ابزار گردآوری داده های کمی(پرسشنامه) و انتخاب نمونه ای تصادفی از میان شوراهای استانی تحقیقات آموزش و پرورش به گردآوری و تحلیل داده ها می پردازد. پس از آن پژوهشگر بر اساس نتایج به دست آمده امکان تعمیم یافته ها را فراهم می آورد.