روایی وابسته به ملاک(روایی عینی،تجربی، پیوسته)- روایی پیش بین:
منظور از روایی وابسته به معیار مقایسه نمرات آزمون یا یک یا چند معیار می باشد و بدین ترتیب آزمون یا مقیاسی معتبر است که نمرات آزمون یا مقیاس با معیارهای موردنظر همبستگی بیشتری دارد.هنگامی که به اعتبار ملاکی توجه می کنیم که درصدد شناسایی برخی از معیارهای قابل مشاهده از طریق یک آزمون یا مقیاس هستیم. در این نوع روایی هدف شناخت رابطه بین ابزار اندازه گیری با نتایج بدست آمده است. در روایی وابسته به معیار فرض بر این است که اگر وسیله اندازه گیری از اعتبار کافی برخوردار باشد باید نوعی رابطه تجربی بین نتایج بدست آمده از وسایل اندازه گیری و سایر مشخصات پدیده مورد مطالعه وجود داشته باشد. روایی وابسته به معیار دو نوع است اولین نوع آن روایی پیش بین است که در این مطلب به آن پرداخته و نوع دیگر آن روایی همزمان است که در مطلب بعدی به بررسی آن می پردازیم.
روایی پیش بین: عبارت است از بررسی رابطه نمرات و نتایج حاصل از مقیاس آزمون با عملکرد و رفتار افراد در زمان آینده. به عبارت دیگر در اعتبار پیش بین ضریب همبستگی بین نتایج یک وسیله اندازه گیری با وسیله اندازه گیری دیگری به عنوان معیار یا ملاک پذیرفته شده مقایسه می شود و هر چقدر که ضریب همبستگی بیشتر باشد اعتبار پیش بین نیز بالاتر خواهد بود. در این حالت این سوال وجود دارد که آیا ابزار اندازه گیری قادر است آنچه را که ادعا می کند پیش بینی کند. ضریب اعتبار پیش بین از طریق اجرای آزمون برای همه افراد موردنظر برای یک مدت زمان معین و گردآوری نمرات ملاک و محاسبه ضریب اعتبار به دست می آید. مثلا می توانیم نتایج آزمون های آزمایشی را با نتایج کنکور سراسری مقایسه کنیم هر چقدر که نتایج کنکورهای آزمایشی به نتایج کنکور اصلی که در زمان آینده برگزار می شود نزدیکتر باشد می توان گفت که این کنکورها دارای اعتبار پیش بین بیشتری هستند و در واقع قدرت پیش بینی آنها بالاتر است.
علاوه بر وقت گیر بودن و هزینه بالای تعیین اعتبار پیش بین ابزار اندازه گیری یکی از مشکلات اصلی دیگر ملاکی است که مورد تایید و توافق همگان باشد، است. به عنوان مثال تعیین ویژگی های مناسب یک مدیر خوب به عنوان ملاکی جهت انتصاب افراد در پست های سازمانی کار چندان ساده ای نیست. به عبارت دیگر تعیین ملاک موفقیت یک مدیر مستلزم پژوهش های وسیع و دقیق در حوزه مدیریت و اقتصاد می باشد که به رغم سالها پژوهش هنوز ملاک دقیق و معتبری برای آن تعیین نشده است.
همان گونه که در تعیین اعتبار پیش بین می توان از چندین ملاک استفاده کرد استفاده از چندین آزمون پیش بین نیز این نوع روایی را افزایش می دهد و بر قدرت پیش بینی می افزاید. مثلا افزودن چند عامل پیش بینی دیگر به نمرات آزمون ورودی دانشگاه ها می تواند قدرت پیش بینی آن آزمون را افزایش دهد. یعنی به عوض تکیه بر نمرات آزمون ورودی به عنوان یک عامل واجد پیش بینی می توان از نمرات دبیرستان و نمرات نوعی آزمون استعداد تحصیلی نیز بهره برد. ترکیب این سه نوع عامل به مراتب بیشتر از نمرات یک آزمون ورودی می تواند موفقیت آتی داوطلبان ورود به دانشگاه را پیش بینی کند و در نتیجه انتخاب بهتری از داوطلبان به عمل آورد.