استراتژیهای ارتـقاء روایـی تـحقیق کیفی
بـر خـلاف تحقیقات کمّی، در میان تحقیقات کیفی هیچ آزمون استانداردی برای روایی وجود ندارد و غالباً ماهیت تـحقیق توسط خود محقق تعیین و جرح و تعدیل میشود و حتی ممکن است هیچ فرضیه اولیـهای وجود نداشته باشد. بـنابراین مـاهیت مفهوم روایی در تحقیقات کیفی به بازنمایی مشارکتکنندگان، اهداف تحقیق و مناسب بودن فرآیندها ارتباط دارد (وینتر, 2000, ص7).
یکی از محققان در تلاش برای پاسخ به چگونگی بررسی روایی در تحقیقات کیفی، میان روایی داده و تعمیم پذیری نـتایج تمایز قائل شده است. روایی داده به هدف مطالعه بستگی دارد، این بخش از بحث روایی برای تحقیق کیفی قابل بررسی و استفاده است، بگونهای که در تحقیق کیفی تعامل میان محقق و پاسخگو منجر به شـرایطی مـیشود که امکان جمع آوری دادههای خوب را فراهم ساخته و هدف تحقیق را تأمین مینماید. در تحقیق کیفی مفهوم یک گزاره توسط محقق و پاسخگو از زوایای مختلفی کنترل و بحث میشود در حالیکه در تحقیق کمّی کیفیت اطلاعات قـربانی اسـتانداردسازی میگردد. در این راستا استن باکا معتقد است که در تحقیق کیفی پاسخ به پرسش چگونگی کسب روایی مناسب بسیار آسان است، بعبارتی در تحقیق کیفی زمانی درک پدیده دارای روایی است که پاسـخگو بـخشی از بستر مسئله بوده و به وی فرصتی برای صحبت آزاد مطابق ساختار فکریاش داده شود (استن باکا, 2001, ص 552).
برخی محققان (بویژه محققان کیفی) بیان داشته اند که روایی صرفاً آزمونی واحد برای فرآیند تـحقیق بـعنوان یـک کل نیست، بلکه میتوان مـعیار روایـی را بـا توجه به عقاید محقق بصورت متفاوت برای هر یک از مراحل فرآیند، در صورت نیاز بکار برد (وینتر, 2000, ص 4). با این نگرش، ماکسول پنـج نـوع از روایـی را در ارتباط با مراحل مختلف تحقیق تعریف کرده اسـت. در ادامـه این مقاله، نوع شناسی انجام شده توسط ماکسول و برخی استراتژیهای ارتقاء روایی تحقیقات کیفی ارائه میگردد.در جدول زیر فهرستی از اسـتراتژیهای ارتـقاء روایـی در تحقیقات کیفی را نشان میدهد.
استراتژی | توصیف |
مطالعه میدانی گسترده | جمع آوری اطلاعات از زمینه توسط محققان تا حـد امکان در یک دوره زمانی گسترده |
حداقل مداخله در توصیف | بهره گیری از عبارات توصیفی مانند «نقل قول»)گزارش پدیده طبق روایت اطلاعرسان) |
تکثر گرایی داده | بهره گیری از مـنابع مـختلف داده بـرای درک بهتر یک پدیده |
تکثرگرایی روش | بهره گیری از چندین روش تحقیق برای مطالعه یک پدیده |
تکثر مشاهدهگر | بهره گیری از چندین مـشاهده گـر (محقق) در جمعآوری و تفسیر دادهها |
تکثرگرایی تئوری | بهرهگیری از چندین تئوری و نگرش برای تفسیر و تبیین دادهها |
بازخور مشارکتکننده | ارائه تفسیرها و نتایج به مشارکت کنندگان تـوسط مـحقق و تـعیین و اصلاح موارد بد درک شده |
دریافت نظرات همکاران | بررسی تبیینها و نتایج محقق توسط دیگر محققان و همکاران |
موارد خلاف انتظار | جستجو و بـررسی مـوارد نـاسازگار با تبیین های محقق |
بازتاب پذیری | خودآگاهی و خود انتقادی محقق نسبت به سوگیری های بالقوهاش و چگونگی تـأثیر آنـها بـر فرآیند و نتایج تحقیق |
سازگاری با الگوی تئوریک | پیش بینی یک سری از نتایج بر مبنای الگوی تبیین شـده و سـپس تعیین درجه انطباق نتایج واقعی با الگوی پیش بینی شده |
استراتژیهای ارتـقاء روایـی تـحقیق کیفی (Johnson, 1997)