مدرسه بین المللی پژوهش کمی و کیفی اولین و بزرگترین مرکز بین المللی برگزارکننده دوره های روش پژوهش و نرم افزارهای پژوهش کمی، کیفی، آمیخته و مروری در ایران
روایی ملاک چیست؟
در روایی ملاک(Criterion validity) برای نشان دادن درستی یک سازه از پاره ای از استاندارد ها یا معیارها استفاده می کند. روایی ملاک، از راه مقایسهی یک معرف یا سنجه با سنجه ی دیگری که مورد اعتماد پژوهشگر بوده و برای اندازه گیری همان سازه بکار می رود معلوم می شود. روایی ملاک به دو دسته تقسیم می شوند:
- روایی توافق یا همزمان (Concurrent validity)
- روایی پیش بین (Predictive validity)
روایی توافق یا همزمان: برای وجود روایی توافق یا همزمان یک نشانگر یا سنجه باید با نشانگر از پیش تایید شده ی دیگری (که دارای روایی صوری است) متجانس باشد. برای مثال فرض کنید پرسش نامه ای برای اندازه گیری متغیر هوش تهیه می کنیم. برای اینکه این آزمون دارای روایی توافق باشد باید با پرسش نامه های دیگر برای سنجش متغیر هوش بسیار همگن و متجانس باشد( البته با این فرض که هوش در معنای مشابهی در با هم در نظر گرفته شده باشد) این امر بدان معناست که بیشتر افرادی که به سوالات پرسش نامه قلی نمره بالایی را می دهند باید به سنجه های این پرسش نامه نیز نمره بالایی دهند. و برعکس.
این دو دسته سنجه شاید کاملا از یک جنس و همگن نباشند اما اگر همان سازه یا سازه مشابهی را اندازه گیری نمایند، از لحاظ منطقی باید نتایج مشابهی داشته باشد.
روایی پیش بین: هنگامی که یک سنجه یا گویه وقایعی از آینده را پیش بینی می کند که از لحاظ منطقی با یک سازه مرتبط هستند، دارای روایی پیش بین هستند.این نوع روایی نمی تواند برای همه سنجه ها یا سوالات بکار رود. سنجه یا فعالیتی که پیش بینی می شود باید معرف همان سازه، اما از آن متمایز باشد. همچنین روایی پیش بین نباید با بحث پیش بینی متغیر های وابسته در فرضیات علی از جانب سازه ها یا متغیر مستقل اشتباه گرفته شود.
برای مثال آزمون ارزیابی علمی (SAT) که در آمریکا، از بسیاری از دانش آموزان دبیرستانی گرفته می شود، استعداد علمی دانش آموزان و توانایی آنان برای عملکرد خوب در دانشگاه ها را می سنجد. یعنی در حقیقت سنجه های این آزمون عملکرد دانش آموزان را در دانشگاه پیش بینی خواهند کرد. اگر این آزمون روایی پیش بین بالایی داشته باشد، دانش آموزانی که نمره بالایی را در این آزمون کسب می کنند باید در آینده در دانشگاه عملکرد خوبی داشته باشند. اما اگر دانش آموزانی که در این آزمون نمره بالا، متوسط و پایینی کسب می کنند در آینده در دانشگاه عملکرد مشابهی داشته باشند و یا چه بسا دانش آموزان با نمره کمتر عملکرد بهتری هم داشته باشند، یعنی این آزمون دارای روایی پیش بین پایینی است.
روش دیگر برای آزمون روایی پیش بین آن است که گروهی از افراد که ویژگی های خاص دارند انتخاب شوند و نمره آنان با توجه به سازه مورد نظر پیش بینی شود(بسیار پایین یا بسیار بالا). مثلا سنجه های پرسش نامه ای برای اندازه گیری محافظه کاری سیاسی را در نظر بگیرید، بر اساس پیش بینی من، اعضای گروه محافظه کار نمره بالایی در آن کسب می کنند در حالی که گروه لیبرال ها نمرات بسیار پایینی خواهند داشت. اگر روایی پیش بین سنجه های اندازه گیری کننده این مفهوم با این آزمایش و مقایسه بین این دو گروه تایید شود، آنگاه می توان پرسش نامه را برای عموم مردم استفاده نمود.(نیومن، 2006)
محسن مرادی
از کپی کردن مطالب سایت یا کانال بدون ذکر منبع خودداری شود.
آدرس کانال تلگرام: https://telegram.me/analysisacademy
