سرقت علمی

سرقت علمی

"دستبرد یا سرقت علمی"و اصطلاحاتی مانند دزدی یا سرقت علمی، ادبی یا فكری در فارسی، در برابر واژة Plagiarism به كار می‌روند.كاربرد این واژه در مفهوم «سرقت ادبی» را به «ماركوس والریوس مارتیلیوس» شاعر هجوسرای رومی سده نخست میلادی نسبت داده‌اند. وی خود را ارباب و صاحب و كلمات را برده خویش می‌دانست و به كسانی كه اشعار وی را به نام خود عرضه می‌كردند، لقب plagiarius (به معنای بچه دزد، غارتگر، فریب دهنده) داده بود.

سرقت علمی در تمام کشورهای دنیا وجود داشته و وجود خواهد داشت.مانند ناخالصی هر مورد دیگری در جهان هستی،  پژوهش و علم هم، دارای آفت هایی هستند.در گذشته به دلیل آنکه سیستم جستجوی الکترونیکی کاملی برای شناسایی موارد تخلف علمی در دنیا وجود نداشت. به رغم آنکه در همه جای دنیا تخلف علمی  انجام می شد، اما موارد آن خیلی به سختی کشف می گردید.

به عنوان عضوی از جامعه علمی، از ما انتظار می رود مسائل اخلاقی را در این جامعه رعایت کنیم که یکی از آنها، ذکر ایده ها، عبارات و مفاهیمی است که آگاهانه از دیگران وام گرفته ایم. واضح است که بدون وام گرفتن از عبارات و یا ایده های دیگران نمی توانیم متن علمی بنویسیم ولی مهم است که بدانید چقدر از متون قدیمی یا جدید استفاده کرده ایم .

بخشی از این مهم با "شناخت منابع" انجام می شود که می تواند به شکل نقل قول در متن، پاورقی یا نوشته های پایانی باشد و عامل افتراق متون علمی از سایر متون است و در واقع به عنوان بخشی از قدرت تحقیقات علمی محسوب می گردد . سرقت علمی- ادبی، حداقل به 3 دلیلی که در پی آمده، غیر اخلاقی است:

-نوعی دستبرد است، چرا که ایده ها و عبارات دیگران را که بخشی از دارایی عقلانی آنهاست  سرقت شده و به اسم فرد دیگری عرضه می گردد

-زیرا فردی که اقدام به سرقت علمی- ادبی می نماید از این عمل خویش سود می برد.
-مدرک تحصیلی، نشانی از توانایی و دانش صاحب آن است، اگر فرد با تکیه به این مدرک و بدون احراز شرایط واقعی علمی در جایی استخدام شود، می تواند برای دیگران خطرناک باشد.

انواع سرقت علمی

1- سرقت علمی مستقیم Copy & Paste: نویسنده اثر را كلمه به كلمه و بدون هیچ استنادی و یا استفاده از علامت نقل قول به عنوان اثر خود وانمود كند.

2-سرقتعلمیتغییر کلمات Word Switch: زمانی که متنی از منبع اصلی گرفته شده و تنها دو، سه کلمه از آن تغییر یابد.

3- سرقت علمی در سبک نگارش Style:  زمانی که نویسنده جملات منبع اصلی را پاراگراف به پاراگراف و خط به خط دنبال کند، هر چند هیچ یک از کلمات وی همانند منبع اصلی نباشد.

4-سرقت علمی از نوع تشبیه Metaphor ))
تشبیه یا استعاره یعنی یک ایده واضح که به خواننده این امکان را می دهد که حس و درک نزدیک تری از یک رویداد و یا واقعه داشته باشد.پس تشبیه و استعاره به عنوان بخش مهمی از سبک خلاقانه یک نویسنده به حساب می آید.
در برخی موارد فرد توانایی توضیح دادن درباره ایده های مهم کار خود را ندارد، بنابراین از جملات سلیس متن اصلی استفاده می نماید.

  5-سرقت علمی ایده Idea
زمانیکه فرد نویسنده در مقاله خود راه حل و یا ایده خلاقانه ایی را بیان می کند، این ایده و راه حل منسوب به وی خواهد بود. در بسیاری از موارد، افراد تازه کار در افتراق بین اطلاعات عمومی رایج و ایده های نویسنده در منبع اصلی مشکل دارند.
حیطه دانش عمومی، به هر گونه ایده و یا راه حلی گفته می شود که بیشتر افراد با هر سطح سواد و دانشی آنرا پذیرفته اند. بنابراین نیاز به منبع دادن ندارند.

نحوه صحیح رفرنس دادن :

1-نقل قول مستقیم

بازنویسى دقیق كلام شفاهى یا كتبى دیگران نقل قول مستقیم است، وقتى مى خواهیم عین كلام كسى را در نوشته خود نقل كنیم. باید:
آن را بین دو گیومه ( « » ) بیاوریم و بلافاصله منبع را ذكر كنیم.
حتى هنگامى كه یك عبارت یا یك كلمه خاص و مهم را از كسى یا منبعى نقل مى كنیم. آن را در گیومه بیاوریم.
حتماً صفحه و كل دقیق مطلب نقل شده را ذكر كنیم
2-نقل قول غیرمستقیم و خلاصه كردن

هنگامى  كه اطلاعات و مطالب منبعى را در نوشته خود تركیب مى كنیم و آن را با كلام خودمان بنویسیم،‌ نقل قول غیر مستقیم كرده ایم .

نقل قول غیرمستقیم، بازنویسى یا بازگویى یك قطعه كوچك از یك متن است كه طى آن معناى اصلى به صورت دیگرى بیان مى شود.

3-نقل قول غیرمستقیم و خلاصه كردن
خلاصه یانقل قول غیرمستقیم باید به قلم ما باشد و از كلمات و جمله هاى خود براى بیان مطالب دیگران استفاده كنیم. به یاد داشته باشیم كه فقط تغییر دادن یك یا دو كلمه نقل قول غیرمستقیم نیست؛ بلكه باید مطلبى را كه خوانده ایم خوب  فهم كنیم و سپس آن را با استفاده از كلمات و عبارات خود بیان كنیم.

 

تشخیص سرقت علمی

ممکن است سرقت علمی ناآگاهانه صورت گیرد، یعنی عبارت کوتاهی از مقاله ای برداشته شود و چنانچه تعداد این عبارات(زنجیرۀ بیش از 3 واژه مشابه) از مثلا 30 درصد بیشتر شود، مقاله شما در لیست سیاه سرقت ادبی قرار می گیرد.

برای سنجیدن میزان سرقت علمی و ادبی نرم افزارهایی وجود دارد که شما مقاله خود را در این نرم افزار یا سایت وارد می کنید و این نرم افزار به شما میزان کپی بدون منبع دیگران را نشان میدهد.

یکی از مهمترین نرم افزارها در رابطه با سرقت علمی در دنیا نرم افزار «ترنیتن»(Turnitin) است که در سایتwww.turnitin.com قابل دستیابی است، البته یک مقداری از  امکانات سایت پولی است. اما معتبرترین سایت برای سنجش متن شما است. این سایت به پایگاههای اطلاعات زیادی متصل است.

بهترین راه برای جلوگیری از سرقت ادبی و علمی منبع  جمله یا پاراگراف است و قرار دادن عبارات در گیومه یا کوتیشن است. و یا اینکه ترتیب واژه ها تغییر کند یا کلمات شبیه به هم استفاده شود.

چنانچه مقاله ای را به ژورنالی بفرستید، داوران ایتدا با استفاده از این نوع نرم افزارها میزان اصالت متن شما را می سنجند. مثلا در سایت www.articlechecker.com متن خود را وارد کنید و بعد کلید compare را بزنید تا در دو موتور جستجوی گوگل و یاهو به دنبال عبارات مشابه بگردد.

سایتwww.copyscape.com سایت بسیار خوبی برای سنجیدن میزان سرقت ادبی و علمی است اگرچه سایت رایگان نمی باشد.