تحلیل مسیر

تحلیل مسیر یا path analysis روش آماری کاربرد ضرایب بتای استاندارد رگرسیون چند متغیرى در مدل هاى ساختاری است .هدف تحلیل مسیر به دست آوردن برآوردهاى کمى روابط علّى ( همکنشی یکجانبه یا کواریته) بین مجموعه اى از متغیرهاست.ساختن یک مدل علّی لزوماً به معنای وجود روابط علّی در بین متغیرهای مدل نیست بلکه این علیت بر اساس مفروضات همبستگی و نظر و پیشینه تحقیق استوار است.

تحلیل مسیر بیان مى کند که کدام مسیر مهمتر و یا معنادارتر است.ضرایب مسیر براساس ضریب استاندارد شده رگرسیون محــــــاسبه مى شود. یک متغیر به صورت تابعى از دیگر متغیرها فرض مى شود و مدل رگرسیونى آن ترسیم مى شود.برای بدست‌آوردن برآوردهای ضرائب اصلی مسیر کافی است هر متغیر وابسته (درونزا) به متغیرهائی که مستقیماً تحت تأثیر آن است بازگشت داده شود.

به بیان دیگر برای برآوردهای هر یک از مسیرهای مشخص شده، ضرائب استانداردشده رگرسیون (یا ضرائب مسیر) محاسبه می‌شود. این ضرائب از طریق برقراری معادله‌های ساختاری یعنی معادله‌هائی که ساختار روابط مفروض در یک مدل را مشخص می‌سازد به دست می‌آیند.
تحلیل مسیر صرفًا بر روی متغیرهای مشاهده شده (variable observed قابل انجام است. در صورت نیاز با فرض وجود متغیرهای مکنون(latent variable) می توان از طریق دستور compute متغیرهای مشاهده شده را میانگین گرفته و در قالب یک متغیر مشاهده شده بیان کنیم.

 

مفروضات تحلیل مسیر
۱- کالین (Kline,1989 ) توصیه می کند که به ازای هر پارامتر( نه متغیر) در مدل حداقل ۱۰ مورد به حجم نمونه اضافه نمود. در نظر گرفتن نسبت ۲۰ نمونه برای هر پارامتر بسیار مطلوبست.

۲- مقیاس فاصله ای و نسبتی بودن برای متعیرهای مدل. اگر چه در مطالعات علوم اجتماعی از طیف لیکرت به شدت استفاده می شود و این مقیاس رتبه ای است لیکن بسیاری از محققان مقیاس لیکرت با اندک تسامح ، مقیاس فاصله ای در نظر می گیرند.

۳- وجود رابطه خطی بین متغیرهای پیش بین با متغیر وابسته (Residual plot in regression Scatterplots)

4- غیر همبسته بودن جملات خطای متغیرها .

۵- نرمال بودن داده ها و مشخص کردن آن با آزمون (Komogorov-Smirnov statistic)

6- عدم وجود همخطی چندگانه : :(Multicollinearity(MC))

همخطی بودن چندگانه زمان بروز می یابد که بین حداقل دو متغیر مستقل همبستگی بالایی وجود داشته باشد.

۷- تک بودن متغیرها:(Unitary Variables) یک متغیر از ترکیب دو متغیر فرعی ساخته شده باشد و متغیرهای فرعی دارای ارتباطات دارای علامت مشابه با سایر متغیرها باشد.

۸- تجزیه همبستگی : همبستگی = اثرات مستقیم + اثرات غیرمستقیم