مدرسه بین المللی پژوهش کمی و کیفی اولین و بزرگترین مرکز بین المللی برگزارکننده دوره های روش پژوهش و نرم افزارهای پژوهش کمی، کیفی، آمیخته و مروری در ایران
گروه کانونی
یکی از روش‌ای گردآوری داده‌ها در طرح‌های آمیخته و کیفی گروه‌های کـانونی اسـت.گروه‌های کانونی،جلسات بحث سازمان‌دهی شده هستند،یک گروه افراد که بتوان به نظر آنان به عنوان کانون بحث موضوعی متمرکز شد،انتخاب می‌شوند.سپس از طریق مصاحبه گروهی،این افراد نظرها و تجربه‌های خود را بازنمایی مـی‌کنند. آنـ‌ها با گروه‌های اسمی،دلفی،و بارش ذهنی به شرح زیر متفاوتند.در این شیوه، پژوهشگران با اعضای یک سازمان به صورت فردی،مانند گروه‌های اسمی دیدار نمی‌کنند.گروه‌های کانونی برخلاف گروه‌های دلفی،معمولا از کارشناسان آمـوزش دیـده تـشکیل نمی‌شوند.گروه‌های کانونی برای ایده‌های نـو(جلسات بـارش ذهـنی) برگزار نمی‌شوند.گروه‌های کانونی بیشتر برای گردآوری اطلاعات از افراد غیر متخصص‌طراحی می‌شوند.
گروه‌های کانونی بر دیگر روش‌های پژوهش برتری دارند،زیرا هدف اصلی آنـ‌ها کـشف نـگرش‌ها،احساسات،باورها،تجربه‌ها و واکنش افراد است که با روش‌های دیگر مـانند مـشاهده،مصاحبه فردی و پرسشنامه‌های پیمایشی قابل درک نیست. گروه‌های کانونی نظرها و فرآیندهای هیجانی درون بافت گروهی را کشف و استنباط می‌کنند.پژوهشگر در گروه‌های کانونی قادر اسـت کـه اطـلاعات بیشتری را در زمان کوتاه‌تری در مقایسه با مصاحبه‌های فردی به دست آورد(مـورگان و کروگر،1993).از گروه‌های کانونی می‌توان به صورت یک روش مستقل و یا به عنوان روشی برای تکمیل دیگر روش‌ها،به ویژه بـرای تـطبیق دادهـ‌های حاصل از روش‌های گوناگون و بررسی اعتبار داده‌ها استفاده کرد(مورگان،1988). در این پژوهش،از گروه‌های کـانونی بـه عنوان یک شیوه کیفی مکمل سایر روش‌های کیفی و کمّی استفاده شده است.
روش اجرا.انتخاب شرکت‌کنندگان گروه‌های کانونی،بیشتر بـر نـمونه‌گیری هـدف‌دار تکیه دارند(میلز و هابرمن،1984).پژوهشگر، شرکت‌کنندگان را برپایه طرح پژوهش و توانایی همکاری آنان با آن انتخاب می‌کند. صرف‌نظر از روش نـمونه گـیری،گروه‌های کـانونی نتایج قابل تعمیمی را فراهم نمی‌کنند.
تعداد افراد گروه‌های کانونی.پژوهشگران درباره تعداد شرکت‌کنندگان در گروه‌های کانونی اتـفاق‌نظر نـدارند.عده‌ای مـعتقدند گروه باید بین 4-12 نفر در صورت متجانس بودن و بین 6-12 نفر برای گروه‌های نامتجانس باشد(براون،1999).
تعیین تـشکیل تـعداد گروه‌های کانونی مورد نیاز برای یک بررسی،مشکل‌تر از انتخاب تعداد افراد شرکت‌کننده در هر گـروه اسـت،و هـیچ کس خارج از گروه پژوهش نمی‌تواند در این مورد تصمیم بگیرد.شاید بهترین روش،اجرای متوالی گروه‌های کـانونی اسـت،تا زمانی که موضوع‌های عنوان شده به وسیله شرکت‌کنندگان در گروه تکراری نباشند و اطلاعات جـدید بـیشتری حـاصل نشود.
تحلیل داده‌های گروه‌های کانونی
تحلیل داده‌ها در چند گام انجام می‌شود:
گام 1.مرور داده‌ها،شامل:عناوین راهنما،ضبط شنیداری،دست‌نوشته‌ها از جلسات،مشاهدات و خلاصه کـردن مشاهدات.
گـام 2.ایجاد راهنمای کدگذاری(به کاربردن علایم اختصاری و عناوین،استفاده از مدادهای رنگی).
گام 3.سازمان‌دهی داده‌ها بـا اسـتفاده از پرسـش‌های راهنمای مصاحبه.
گام 4.طبقه‌بندی پاسخ‌ها،خواندن هرکدام از پاسخ‌ها و ارزیابی آن‌ها به یک طبقه یا بیشتر
گام 5.کدگذاری پاسخ‌ها تـا مـرحله اشـباع(اشباع ایده‌ای است که مقوله‌ها یا کدهای نو ظاهر می‌شوند و فقط کدهایی کـه بـتوانند تکرار موضوع‌ها را نشان دهد، نوشته می‌شود).
گام 6.تفسیر داده‌ها،در این گام با پاسخ دادن به چند پرسش مـشخص مـی‌شود، که آیا برای گام 7(نوشتن گزارش نهایی)آماده است:
"آیا پاسخ به تمام پرسـش‌ها رضـایت‌بخش است؟"
"آیا خلاءها یا ناسازگاری‌هایی در بین اطلاعات گـردآوری شـده وجـود دارد؟"
"آیا اطلاعات جدیدی از گروه‌های کانونی به دسـت آمـده که نیاز به گروه‌ها و مصاحبه‌های فردی بیشتری دارد؟"اگر حد اقل پاسخ به دو سـوال مـنفی باشد،داده‌ها برای گزارش نهایی آمـاده هستند.
گـام 7.گزارش نـهایی.آخرین گـام در روشـ تحلیل داده‌ها،نوشتن گزارش نهایی است.
محسن مرادی
در صورت استفاده از مطالب منبع آن که آکادمی تحلیل آماری ایران است حتما ذکر شود.
