نمونه گیری موارد خاص یا یگانه

نمونه گيري موارد خاص يا يگانه

اين روش نمو نه گيري در پژوهشهاي انسان شناسي و جامعه شناسي مورد استفاده بوده است. در اين نوع نمونه گيري خود فرد مهمتر ازموضوع مورد بررسي است. چهار روش در اين دسته قرار مي گيرند:

كه شامل نمونه گيري مكاشفه اي (Revelatory Case Sampling ) نمونه گيري از موارد ويژه Criticalcase sampling نمونه گيري از موارد مهم از نظر سياسي  Sampling Politically Important Cases ) و روش كل مجموعه ( Complete Collection ) است.

نمونه گيري مكاشفه اي يا اكتشافي روشي است كه در آن به يك مورد واحد كه معرف يك پديده است دسترسي ايجاد مي شود در حالي كه قبلا امكان بررسي علمي پديده وجود نداشته است. چنين مواردي بسيار محدود هستند و دسترسي به آنها بسيار با ارزش است. مثال اين حالت مصاحبه با افرادي است كه براي اولين بار به يك منطقه جديد مهاجرت كرده اند. در اين حالت چون تاكنون چنين رخدادي سابقه نداشته است امكان انجام پژوهش وجود نداشته و يك نوع كشف است و به همين دليل اين نوع از نمونه گيري مكاشفه اي ناميده مي شود.

نمونه گيري از موارد ويژه روشي است كه در آن نمونه ها به دليل اهميت فوق العاد هاي كه دارند و در مركز موضوع مورد بررسي هستند انتخاب مي شوند. افراد يا محل هايي كه بيشترين اطلاعات را فراهم آورند موارد ويژه هستند و زماني به طور عملي براي پژوهش مفيدند كه بتوان نمونه كوچكي انتخاب نمود. منطق موجود در باره نمونه گيري موارد ويژه اين جمله است كه «اگر اينجا اتفاق بيافتد در هر جاي ديگري نيز ممكن است رخ دهد يا بر عكس آن » يا اينكه اگر اين گروه مشكل داشته باشند مي توان مطمئن بود كه همه گروه ها نيز اين مشكل را دارند .مثال اين نمونه گيري زماني است كه در پژوهشي مقدماتي درك دانشجويان سال اول تا چهارم را از يك پرسشنامه مورد بررسي قرار دهيم. اگر سال اولي ها بتوانند مفهوم پرسشنامه را درك كنند می توانيم مطمئن باشيم كه در سال هاي بالاتر نيز اين درك وجود دارد . قدرت تعميم پذيري اين روش به وزني كه نمونه ويژه به خود اختصاص مي دهد بستگي دارد.

براي درك بهتر اين موضوع مثالي از علوم اجتماعي در اين مبحث ارائه مي کنم. فرض كنيد كه يك برنامه قرار است در سطح ملي بر روي جوامع مختلف اجرا شود اما مجريان طرح مطمئن نيستند كه قوانين و مقررات آن توسط جوامع مختلف قابل درك و اجرا باشد. در اين مورد اگر جوامعي كه تحصيلات بالايي دارند قادر به درك قوانين و مقررات برنامه نباشند مي توان نتيجه گرفت كه گروه هاي پایینتر نيز همين حالت را دارند. در مقابل اگر گروهي با تحصيلات پائين قادر به درك برنامه باشد مي توان پيش بيني كرد كه تمام گرو هها قادر به درك موضوع هستند .

در روش نمونه گيري از موارد مهم از نظر سياسي، پژوهشگر از وضعيت سياسي موجود براي انتخاب نمونه خود بهره می برد در اين روش نمونه هايي انتخاب مي شوند كه از نظر سياسي اهميت داشته باشند و اين بيشتر به دليل وابستگي متقابل سياست و پژوهش در علوم اجتماعي است .به عنوان مثال اگر مسئول اداره سالمندان مسئول اختصاص منابع پژوهشي باشد پژوهش بر روي سالمندان ممكن است بيشتر مورد توجه قرار گيرد.

روش كل مجموعه يا روش ملاك محور روشي است كه در آن تمام افراد يك مجموعه كه يك معيار خاص را داشته باشند مورد بررسي قرار مي گيرند. مثال اين حالت زماني است كه پژوهشي بر روي كودكان مبتلا به سرطان انجام مي شود و معيار انتخاب نمونه ها يك قوميت خاص است كه تعداد افراد آن كم هستند. بنابراين تمام افرادي كه با اين قوميت خاص به سرطان مبتلا باشند پس از شناسايي مورد بررسي قرار مي گيرند.

محسن مرادی