تشخیص انعکاسی یا ترکیبی بودن مدل اندازه گیری

همانطور که میدانیم مدل های اندازه گیری در مدل سازی معادلات ساختاری به دو دسته اصلی مدل اندازه گیری انعکاسی و ترکیبی تقسیم می شود که در مقالات گذشته آن ها را معرفی و تفاوت های آنها را بیان کرده ایم. متاسفانه یکی از اشتباهات رایج و بزرگ محققین در پژوهش های خویش عدم تدوین درست مدل اندازه گیری به عنوان مدلی انعکاسی و ترکیبی است که این اشتباه از عدم تشخیص آنها برای انتخاب یکی از این رویکرد ها ناشی می شود. در این مقاله تلاش شده روش های تشخیص مدل اندازه گیری انعکاسی از مدل اندازه گیری ترکیبی بحث شود.

مناسب ترین رویکرد برای بر تدوینی در مدل های اندازه گیری استفاده از تکنیک های پیش از تجربه نظیر رویکرد شاخص سازی دیامانتوپلوس و وینکهوفر (2001) است که در آن از قواعد تصمیم گیری کیفی برای تعیین ترکیبی یا انعکاسی بودن مدل اندازه گیری استفاده می شود. از روش های دیگر می توان به C-OAR-SE روسیتر در سال 2002 اشاره نمود. با این وجود در ادبیات رشته های مختلف تلاش محدودی وجود دارد که در آنها سخن از کاربرد مدل های اندازه گیری ترکیبی در مدل سازی مسیری PLS به میان آمده باشد. در کنار دستورالعمل های کاربردی که برای تکوین و ارزیابی سازه های انعکاسی و ترکیبی وجود دارد چن در سال 1998 روش ساده ای را مطرح می کند.

از نظر او برای تشخیص ترکیبی و انعکاسی بودن مدل های اندازه گیری ابتدا این سوال مطرح می شود که ( اگر یکی از سوالاتی که همه ی آنها در یک جهت کد گذاری شده است را تغییر جهت دهیم و آن را را در جهتی خاص قرار دهیم آیا بقیه سوالات سازه هم در همان جهت قرار می گیرند.. آگر پاسخ به این سوال منفی باشد سازه ترکیبی است و در غیر این صورت انعکاسی خواهد بود.

البته باید ذکر کرد که برخی از نویسندگان مثل بوسیج و گودرجان (2004)، گودر جان و همکاران(2008) از روش تحلیل تتراد تاییدی (CTA) بولن و تینگ (1993) برای ارزیابی تناسب مدل های اندازه گیری ترکیبی در مقایسه با انواع انعکاسی و تحلیل ناهنگنی همبستگی بین متغیر های آشکار در مدل های اندازه گیری استفاده می کنند. این روش در مقالات بعدی مورد بررسی بیشتری قرار می گیرد.

محسن مرادی

بعد از خواندن این مقاله، مقالات زیر که لینک آن در ذیل فهرست شده به شما پیشنهاد می شود:

1. ارزیابی مدل اندازه گیری انعکاسی و ترکیبی
   

2. مدل MIMIC
   

3. دلایل استفاده از رویکرد واریانس محور در مدل سازی معادلات ساختاری
   

4. قدرت پیش بینی کننده مدل معادلات ساختاری بر اساس حجم نمونه
   

5. معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس یا مبتنی بر کواریانس؟
   

6. مدل اندازه گیری ترکیبی