تاکتیک های رسیدن به پایایی و روایی در پژوهش کیفی

تاکتیک های رسیدن به پایایی و روایی در پژوهش کیفی

یکی از انتقادات اصلی به پژوهش کیفی که اغلب از سمت اثبات گرایان مطرح می شود عدم روایی و پایایی به معنای مرسوم آن در پژوهش های کمی است. در این مقاله سعی می شود تاکتیک های رسیدن به پایایی و روایی در پژوهش کیفی مورد بررسی قرار گیرد.

کرسول در بخشی از کتاب خود تحت عنوان «پرس‌و‌جوی کیفی و طراحی پژوهش: گزینش از میان پنج رویکرد» به این می‌پردازد که آیا گزارش معتبر است (روایی دارد؟) با چه استانداری از این موضوع مطمئن میشویم؟ پژوهش کیفی چگونه ارزیابی می‌شود؟

لینکلن و گوبا از اصطلاحات زیر استفاده می‌کنند:

Credibility, authenticity, transferability, confirmability

 

تاکتیک های رسیدن به روایی در پژوهش کیفی

کرسول برای نیل به اعتبار یا روایی پژوهش کیفی هشت راهبرد را پیشنهاد می‌کند که البته در انتها تذکر می‌دهد که رعایت دست کم دو راهبرد در هر پژوهش کیفی می‌تواند برای پژوهش اعتباری قابل قبول ایجاد کند.هشت راهبرد عبارتند از:

 

1. درگیری طولانی مدت پژوهشگر با فضای پژوهشی و مشاهدات مداوم او در محیط پژوهش از جمله اعتمادسازی با افراد موضوع پژوهش، فراگیری فرهنگ آن محیط و کنترل بدفهمی های ناشی از مداخله‌های پژوهشگر یا مطلعان.
2. مثلث‌سازی(Triangulation)  از طریق گردآوری شواهداز منابع مختلف شامل تئوری های گوناگون،آدم های جورواجور، منابع اطلاعاتی متنوع و شیوه‌های گوناگون.
3. کنترل بیرونی پژوهش از طریق داوری یا گزارش شخص ثالث: گوبا و لینکلن «گزارشگر شخص ثالث» را وکیل مدافع شیطان می‌داند. یعنی کسی که پژوهشگر را صادق نگاه میدارد؛ از او پرسش‌های دشواری درباره‌ی روش ها، معانی و تفسیرها می‌کند و صبورانه به سخنان او گوش می‌دهد.
4. در تحلیل موردی منفی (negative case analysis) پژوهشگر فرضیه‌ها را همزمان با پیشرفت پرس و جو در پرتو شواهد ناقض اصلاح می‌کند.
5. روشنگری پژوهشگر از همان ابتدا در مورد سوگیری‌های احتمالی خود با ذکر تجربیات قبلی، سوگیری‌ها و تمایلاتی که احتمالا تفسیرها و رویکردهای مطالعه را شکل داده‌اند؛
6. تکنیکی که لینکلن و گوبا آن را حیاتی‌ترین کنترل برای تثبیت اعتبار می‌دانند دریافت نظر شرکت کنندگان در پژوهش در باره‌ی اعتبار یافته‌ها و تفسیرهاست. برای این کار می‌توان یافته ها، تفسیرها و نتایج پژوهش را در گروهی کانونی متشکل از شرکت کنندگان در پژوهش مورد قضاوت قرار داد.
7. توضیح مفصل و غنی (Thick description) خوانندگان را برای قضاوت در مورد قابل انتقال بودن یافته‌ها کمک می‌کند. با این توصیف دقیق، خواننده می‌تواند تصمیم بگیرد آیا می‌تواند داده ها، روشها یا یافته‌های ارائه شده در پژوهش را در محیط دیگری به کار گیرد یا خیر.
8. داوران بیرونی: به نظر لینکلن و گوبا این داور مثل حسابرس مالی است. او از بیرون فضای پژوهش آن را زیر نظر میگیرد و مشخص می‌کند که آیا یافته‌ها، تفاسیر و نتایج توسط داده‌ها پشتیبانی می‌شود یا خیر

 

تاکتیک های رسیدن به پایایی در پژوهش کیفی

کرسول معتقد است که اقدامات زیر به افزایش پایایی کمک می‌کند:

1. یادداشت برداری مفصل و دقیق سرصحنه؛
2. ضبط صوت با کیفیت برای ثبت دقیق گفته‌ها؛
3. آوانگاری گفته‌های ضبط شده؛
4. آوانگاری نکات، مکث‌ها و جزئیاتی که معمولا جا می‌افتند؛
5. کدگذاری ناشناس به کمک کدگذاری که جزو تیم پژوهش نیست؛
6. آنالیز داده‌ها به کمک افراد ناشناس و رایانه به طوری که دیدگاه‌های مجریان پژوهش اثری در تحلیل داده نداشته باشد؛
7. سیلورمن توافق بین کدگذاران رانیز مفید می‌داند. اگر چند کدگذار کار کدگذاری را انجام دهند لازم است بین آنها توافقی درباره شیوه‌ی کار صورت پذیرد.

یکی از معانی مهم پایایی در پژوهش کیفی این است: «ثبات پاسخ‌ها با کدگذاری های مختلف مجموعه داده ها». مثالی از توافق بین کدگذاران:

 

1. چهار کدگذار همگی از یک دفترچه کد مشترک  و نرم افزار max qda استفاده کردند؛
2. برای نیل به هدف فوق چهار کدگذار چند متن موجود در داده‌ها را خوانده و به طور مستقل کدگذاری کردند،
3. پس از کدگذاری مستقل چند متن، کدگذاران به اتفاق پژوهشگران ملاقات و سعی کردند دفترچه‌ی کد راکه شامل نام کد، تعریف آن و قطعه متنی که به هر کد منتسب بود پدید آورند؛
4. سرانجام سه متن دیگر مثلا 5، 6 و 7 را به طور مستقل کدگذاری و باهم مقایسه کردند. وضعیت مطلوب آنست که همه‌ی کدگذاران کد یکسانی را به متن خاص نسبت دهند.

البته حالت ایده آل آنست که همه‌ی کدگذاران متن های مشابهی را استخراج و کدگذاری کنند ولی در عمل ممکن نیست. اغلب پژوهشگران روی عدد 80 درصد تشابه کدگذاری توافق نظر دارند.

خواندن این مقاله به شما عزیزان در رابطه با موضوع حاضر توصیه می شود.

روایی در تحقیق کیفی​